Ortaokul öğrencilerinin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerini etkileyen faktörlerin hiyerarşik doğrusal modeller ile incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı, ortaokul öğrencilerinin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerini etkileyen öğrenci ve öğretmen düzeyindeki faktörleri hiyerarşik doğrusal modeller yardımı ile belirlemektir.Araştırma, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Van'ın İpekyolu, Tuşba ve Edremit ilçe milli eğitim müdürlüklerine bağlı devlet okullarında yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini şansa bağlı olarak belirlenen, 52 matematik öğretmeni ve 1126 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Öğrencilerden veri toplamak için katılımcı bilgi formu, Kızılkaya ve Aşkar'ın (2009) geliştirdiği Problem Çözmeye Yönelik Yansıtıcı Düşünme Becerisi Ölçeği ile Çanakçı ve Özdemir'in (2011) geliştirdiği Matematik Problemi Çözme Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Öğretmenlere, araştırmacı tarafından geliştirilen katılımcı bilgi formu, Semerci (2007) tarafından geliştirilen Öğretmen ve Öğretmen Adayı İçin Yansıtıcı Düşünme Eğilimi Ölçeği ve Oğuz (2013) tarafından geliştirilen Öğrenen Özerkliğini Destekleme Ölçeği uygulanmıştır.Verilerin analizi sonucunda öğrencilerin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerinde meydana gelen varyansın %90'nın öğrencilerin özelliklerinden kaynaklandığı, %10'unun öğretmenlerden kaynaklandığı belirlenmiştir. Öğrencilerin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerileri ile öğretmenlerin problem çözme basamaklarına dair bilgi düzeyleri ve yansıtıcı düşünme eğilimleri arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğrencilerin cinsiyetinin, özel matematik dersi alma durumlarının, kitap okuma sıklıklarının, haftalık matematik dersi çalışmaya ayırdıkları sürenin ve problem çözmeye yönelik tutumlarının bağımlı değişken üzerinde etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Son olarak, öğretmen ve öğrenci seviyesinde varyans bileşenleri anlamlı bulunan değişkenlerin çapraz etkileşimlerinin bağımlı değişkenle ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Bu bulgular ışığında, öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimlerini geliştirmeye yönelik eğitim ve seminerlerin sunulması, matematik öğretmenlerinin problem çözmeye yönelik bilgilerinin geliştirilmesi, öğrencilere kitap okuma alışkanlığı kazandırılması ve öğrencilerin problem çözmeye yönelik tutularını olumlu etkileyecek etkinliklerin geliştirilmesi önerilmiştir.Anahtar Kelimeler: Yansıtıcı düşünme becerisi, hiyerarşik doğrusal modeller, problem çözme.

The main purpose of this study is to determine the student and teacher level factors that affect the elementary school students' reflective thinking ability through problem solving.The study was carried out at the public elementary schools in İpekyolu, Tuşba and Edremit district of Van in 2014-2015 academic year. The sample of the study consisted of 52 mathematics teachers and 1126 elementary school students. The data were collected using surveys. To collect data from students `Participant Information Form`, `Reflective Thinking Ability Through Problem Solving Scale` developed by Kızılkaya and Aşkar (2009) and `Mathematics Problem Solving Attitude Scale` developed by Çanakçı and Özdemir (2011) were used. The data of teachers collected by using `Participant Information Form`, `Reflective Thinking Tendency Scale for Teachers and Preservice Teachers` developed by Semerci (2007) and `Scale for Learner Autonomy Support` developed by Oğuz (2013).According to the results, it is found that the %90 of explainable variance is arisen from the characteristic of students. Yet, the other %10 variance is related to the characteristic of teachers. Moreover, there is a relationship between students' reflective thinking ability and teachers' level of problem solving steps knowledge and reflective thinking tendency. In addition, students' sex, tutor, book reading frequency, time devoted to studying mathematics and attitude through problem solving affect the dependent variable.According to the results, education or seminars that develop teachers' reflective thinking tendency, problem solving course in undergraduate mathematics teacher programs should be provided. In addition, students should be gained the reading habit and activities that have positive impact on the students' problem solving attitude should be provided them. Finally, the use of hierarchical linear models which do not ignore the hierarchy of data, are more reliable and with less bias, in the other studies is suggested.Key Words: Reflective thinking, Hierarchical linear models, problem solving.