Mustafa Kutlu`nun hikâyelerinin Türkçe öğretiminde değer iletimi açısından önemi

Abstract

Bu araştırmanın amacı Mustafa Kutlu'nun hikâyelerini değerler eğitimi açısından incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden `doküman taraması` yapılmıştır. Doküman taraması neticesinde fişlenen değerlerin analizinde `betimsel analiz` uygulanmıştır. Araştırma için öncelikle değerler formu hazırlanmıştır. Formun hazırlanması sürecinde ilk olarak Kutlu'nun yazdığı eserler ön incelemeye tabi tutulmuştur. Ön inceleme neticesinde hikâye metinlerinde işlenen değerler göz önünde bulundurularak bir değerler formu oluşturulmuştur. 25 değerden oluşan bu form Türkçe Eğitimi alanında uzman 4 akademisyenin görüşüne sunulmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda araştırmada uygulanacak forma son şekli verilmiştir. Değerler formunun son şeklinde 40 farklı değer yer almıştır. Hazırlanan değerler formu araştırmada Türkçe Değerler Formu (TDF) adıyla karşılanmıştır. TDF kullanılarak Mustafa Kutlu'nun 1979-2015 yılları arasında yayımlanan 20 hikâye kitabı incelenerek kitaplarda işlenen değerler tespit edilmiştir. Verilerin analizi sürecinde tarama yöntemiyle belirlenen değerler sınıflandırılmış, ayrı başlıklar altında ele alınmış ve tablolarda frekansları verilmiştir. Her değer için ayrı ayrı hazırlanan tablolarda, değerlerin işlendiği eserler, eserlerin sayfa numaraları, işlenme sıklıkları verilmiştir. Ayrıca her değer için kavramsal açıklamalara yer verilerek değerin toplumu oluşturan bireyler için önemine değinilmiştir. Tablolarda değerlerle ilgili verilen sayısal veriler doğrudan alıntılarla örneklendirilerek desteklenmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmanın problem sorularına bağlı olarak ulaşılan sonuçlar şu şekildedir: Araştırma sonucunda Kutlu'nun hikâyelerinde 35 değerin (adil olma, aile birliğine önem verme, arkadaşlık, bilimsellik, cesur olma, cömertlik, çalışkanlık, çevreye önem verme, dayanışma, dini değerler, duyarlılık, dürüstlük, edepli olma, estetik, fedakârlık, hoşgörü, iffetli olma, iletişim kurma, kanaatkârlık, merhamet, misafirperverlik, sağlıklı olmaya önem verme, saygı, sevgi, sorumluluk, temizlik, vatanseverlik, yardımseverlik, barış, bağımsızlık, demokrasi, sebat etme, problem çözme, özgüven, özgürlük) farklı sıklıklarla işlendiği belirlenmiştir. Mustafa Kutlu'nun hikâyelerinde en çok `dini değer`in (%12,07) işlendiği belirlenmiştir. Bu değeri yardımseverlik (%8,37) ve sevgi değeri (%6,75) takip etmiştir. Hikâyelerde en az işlenen değerler ise bağımsızlık (%0,09) ve problem çözme (%0,09) değerleridir. En çok değerin işlendiği eserlerin ise `Rüzgârlı Pazar` (%8,64), `Ya Tahammül Ya Sefer` (%8,01) ve `Mavi Kuş` (%7,20) olduğu belirlenmiştir. Kutlu'nun incelenen eserlerinde 35 değerin 1110 kez işlendiği belirlenmiştir. Bu sonuçlardan hareketle Kutlu'nun hikâye eserlerinin değer iletimi açısından zengin ve değer iletiminde kullanılabilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Sözcükler: Değer, Değerler Eğitimi, Türkçe Öğretimi, Hikâye, Mustafa Kutlu

The objective of the present research is to investigate Mustafa Kutlu's stories based on values education. `Document review,` a qualitative research method, was used in the study. The analysis of the values coded as a result of the document review was conducted with `descriptive analysis.`Primarily, a form of values was designed in the study. In this process, initially Kutlu's works were subjected to a preliminary survey. As a result, a values form was designed based on the values cultivated in the story manuscripts. This form including 25 values was presented to 4 Turkish language education specialist academicians for review. The form was then finalized based on the expert opinion. The final form included 40 different values. The form was titled Turkish Values Form (TVF) for the purposes of the present study. Twenty story books authored by Mustafa Kutlu between 1979 and 2015 were examined using TVF and the values addressed in the books were determined. During data analysis process, the values identified with the survey method were classified, scrutinized under different topics and their frequencies were presented in tables. In these tables, designed separately for each value, the titles of the works where the values were addressed, page numbers and their prevalence were given. Furthermore, conceptual explanations for each value were presented, stressing the significance of the particular value for individuals in the society. Numerical values given for the values in tables were supported and interpreted with quotes.Based on research questions, the following results were obtained in the study: Study results demonstrated that 35 values (fairness, significance of family unity, friendship, being scientific, braveness, generosity, industriousness, paying attention to the environment, solidarity, religious values, sensibility, honesty, decency, aesthetics, altruism, tolerance, chasteness, communicativeness, austerity, compassion, hospitality, paying attention to health, respect, love, responsibility, cleanliness, patriotism, charity, peace, independence, democracy, perseverance, problem solving, self-esteem, freedom) were scrutinized in Kutlu's stories in different frequencies. The most frequently observed value was `religious values` (12.07%) in Mustafa Kutlu's stories. This was followed by charity (8.37%) and love (6.75%). The least observed values in the stories were independence (0.09%) and problem solving (0.09%) values.The works in which the most values were addressed were `Windy Sunday` (8.84%), `Endurance or Campaign` (8.01%) and `Bluebird` (7.20%). It was identified in Kutlu's scrutinized works that 35 values were mentioned 1110 times. The results showed that Kutlu's story books were rich in communication of values and could be used in value communications.Keywords: Value, education of values, Turkish instruction, story, Mustafa Kutlu.