İlköğretim kurumlarında görev yapan okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin görüşleri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma ile; öğretmen algı ve görüşlerine göre ilköğretim kurumlarında görev yapan okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarının, nicel ve nitel bulgulara dayanılarak değerlendirilmesi, çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve konu hakkında derinlemesine bilgi edinilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın nicel bölümünde evren, 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Iğdır Merkez'de bulunan 38 ilköğretim kurumunda görev yapan 891 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklem sayısı, 350 kişi olarak belirlenmiştir. Araştırmanın nitel bölümünde ise; amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Buna göre örnekleme alınacak katılımcılar belirlenirken; cinsiyet, görev yeri (ilkokul-ortaokul) ve okulun öğretmen sayısı gibi kıstaslar dikkate alınarak aynı evren üzerinde toplam 10 öğretmen örnekleme alınmıştır.Araştırma karma yönteme göre yapılandırılmıştır. Bu bağlamda araştırmada önce nicel verilerin toplandığı daha sonra nitel verilerin toplandığı açıklayıcı desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel bölümü tarama modelinin bir türü olan betimsel-ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma verileri, Yılmaz (2005-b) tarafından geliştirilen `Etik Liderlik Ölçeği` yardımıyla toplanmıştır. Ayrıca araştırmaya katılan öğretmenlere ait demografik özellikleri belirlemek amacıyla kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma konusu ile ilgili öğretmen görüşlerinin, öğretmenlerin demografik değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla Mann-Whitney U testi ve Kruskal-Wallis testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma aynı zamanda nitel bir araştırmadır. Nitel araştırmada, genel tarama modelinden yararlanılmıştır. Araştırmanın nitel verileri standartlandırılmış açık uçlu görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Görüşmede sorulan 10 sorunun sırası ve tarzı önceden belirlenerek; görüşme yapılan tüm kişilere aynı temel sorular aynı sıra ile sorulmuştur. Veriler nitel araştırma tekniklerden betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir.Araştırmaya katılan öğretmenlerin okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarını genel olarak olumlu buldukları sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, etik liderliğin alt boyutları olan iletişimsel etik, iklimsel etik, davranışsal etik ve karar vermede etik boyutlarının, öğretmenlerin; cinsiyet, medeni durum, branş, öğrenim durumu, okuldaki hizmet süresi ve meslekteki hizmet süresi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucu ortaya çıkmıştır. Bunun yanında bazı politik durumların, parasal durumların, hiyerarşik yapıların ve olumsuz okul ikliminin okul müdürlerini etik olmayan davranışlara sevkettiği sonucuna varılmıştır. Diğer taraftan okul müdürlerinin personel konusunda, parasal konularda, eğitim öğretim ile ilgili konularda ve okulun sosyal çevresi ile ilgili konularda çeşitli etik olmayan davranışlarda bulundukları sonucu ortaya çıkmıştır.

It is aimed with this research to assess the ethical behaviors of the principals working at the primary schools according to the teacher perceptions and views based on the quantitative and qualitative evidences, to examine them with regard to several variables and to get comprehensive information. In the quantitative part of the research the study field consists of 891 teachers working at 38 primary schools. The number of samples of the research has been determined as 350 people. In the qualitative part of the research, the maximum sampling has been used among the purposive sampling methods. According to this, while determining the participants to be selected for the sampling the criteria like gender, place of duty (primary school-secondary school) and the number of the teachers at the schools have been regarded and 10 teachers have been selected for sampling in total at the same study field. The research has been structured according to the mixed method. Explicative pattern has been used in which firstly quantitative data are collected and then the qualitative data have been collected. The quantitative model descriptive- relational scanning model which is one of the scanning models has been used. The research data have collected used with the help of 'Ethical Leadership Scale' developed by Yılmaz (2005-b). The personal information form has been used to determine demographical features of the teachers participating in the research. Mann-Whitnery U test and Kruskal-Wallis tests have been benefitted to determine whether the related teachers views about the research show meaningful differences depending on the demographic variables. The research is also a qualitative research. In the qualitative research, the general scanning model has been used. The qualitative data of the research have been collected via standardized open ending interview form. In the interview, the order and the style of 10 questions have been determined before and the same basic questions have been asked to all the people interviewed in the same order. The qualitative research techniques have been analyzed using descriptive analyze and content analyze. It has been revealed that the teachers participating in the research have found teh ethical leadership attiudes of the school principals positive. Besides, it has been revealed that the communicational ethics, climatic ethics, behavioral ethics which are the sub dimensions of the ethical leadership and the ethical dimensions in communicational ethics don't show a meaningful difference according to gender, marital status, branches, educational status, service period at school and in the profession. Besides it has been concluded that some political situations, financial issues, hierarchic structures and negative school climate have caused unethical behaviours in the school principals. On the other hand, it has been revealed that the principals have displayed unethical behaviors about the issues such as the staff, financial issues, education and the related issues.