Ergenlerde bağlanmanın travma sonrası bilişler ve travma sonrası stres bozukluğuyla ilişkisi

Abstract

Bebeklik döneminde bakımveren kişi ile bebeğin kurduğu bağın türü onun ilerideki hayatını önemli ölçüde şekillendirmektedir. Kişilerin travma karşısındaki esneklikleri, patolojik yaşantılara yönelik eğilimleri, stresli durumlar karşısındaki tepkileri vs. bakımveren kişi ile kurulan bağın türüne göre farklılık göstermektedir. Bu çalışmada ergenlerin bağlanma davranışının travma sonrası bilişler ve travma sonrası stres bozukluğu ile olan ilişkisi araştırılmak amaçlanmıştır.Nicel yöntemle yapılan olan bu araştırmanın modeli ilişkisel tarama modelidir. Bir konu ya da olayla ilgili olarak katılımcıların görüşlerinin veya ilgilerinin, yeteneklerinin, tutumlarının belirlendiği araştırmalara tarama araştırmaları denir (Büyüköztürk ve ark., 2014).Yaşları 10 ve 18 arasında değişen 649 çocuk ve ergen araştırmaya katılmayı kabul etmiştir. Katılımcıların yaş ortalaması 14.17 (SS ± 2.36)'dir ve yaklaşık yarısı kadındır (n=387, %59.63). Katılımcıların araştırmaya dahil olabilmeleri için gerekli ön koşul 2011 yılında Van ilinde yaşanan 7.2 büyüklüğündeki depremi yaşamış olmaları durumudur.Çalışmamızda veri toplamak için Kişisel Bilgi Formu, Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YIYE II), Beck Anksiyete Envanteri, Epidemiyolojik Araştırmalar Merkezi Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği (EAM-ÇDÖ), Ergen Disosiyatif Yaşantılar Ölçeği (A-DES), Çocuklarda Travma Sonrası Bilişler Envanteri (ÇTSBE) ve DSM-5 için Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi (TKL-5) kullanılmıştır.Analizler sonucunda, bütün psikolojik değişkenler için istatistik olarak önemli farklar bulunmuştur. Özellikle saplantılı ve korkulu bağlanan kişilerin travma sonrası bilişler, travma sorası stres bozuklu1ğu belirtileri, disosiyasyon, depresyon ve anksiyete düzeylerinin önemli ölçüde yüksek olduğu gözlenmiştir (p<0.01). Benzer olarak, travma sonrası stres bozukluğu belirtileri, travma sonrası bilişler, anksiyete ve depresyon puanlarındaki patolojik ve normal disosiyasyon arasındaki farklar da istatistik olarak önemli bulunmuştur. Demografik özelliklerden yaş; kaçınma, korkunç bir dünyada güçsüz insan inançları, depresyon ve anksiyeteyle ilişkili bulunmuştur. Cinsiyet değişkenine göre ise kadınlarda erkeklere göre daha yüksek tekrar yaşama, kaçınma, bilişlerde ve duygu durumda olumsuz değişiklikler, aşırı uyarılma belirtileri, korkunç bir dünyada güçsüz insan inanışları, depresyon ve anksiyete gözlenmiştir. Travma sonrası bilişler ve travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin disosiyasyon, depresyon, anksiyete ve bağlanma kaygısıyla arasında güçlü korelasyonlar bulunduğu halde kaçınma kaygısıyla istatistik olarak önemli bir ilişki bulunamamıştır. Anahtar SözcüklerBağlanma, Travma, Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Travma Sonrası Bilişler,

In the term of infancy, the type of the bond that has been set between the baby and the person who babysits him/her, shapes the future life of him/her crucially. People's flexibilities against trauma, their tendencies for pathological lives, their reactions to the stressful situations, etc. differ according to the type of bond that has been set between the baby and the person who babysits him/her. The purpose of this study is to investigate the relationship of attachment behaviour in adolescents with the cognitions after trauma and stress disorder after trauma.The model of this survey that has been done with the quantitative method is relational scanning model. The surveys that have been determined by the participants' views or interests, abilities, manners are named scanning surveys. (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz and Demirel, 2014)649 children and adolescents whose ages changes between 10-18 have accepted to participate in this survey. The average of participants' age is 14.17 (SS=2.36) and nearly half of them are girls (n=387,%59.63). The essential precondition for the participants getting involved in the survey is the situation of being earthquake victims because of the earthquake with magnitude 7,2 in Van in 2011.In this study to collect data, Personal Information Form, Livings in Close Relationships Inventory (YIYE-II), Beck Anxiety Inventory, Depression Scale for Children of Epidemiological Surveys Centre (EAM-ÇDÖ), Adolescent Dissociative Livings Scale (A-DES, Cognitions Inventory for Children After Trauma (ÇTSBE) and Stress Disorder After Trauma Checklist (TKL-5) have been used.As a result of the analyses, statistically important differences have been found for all psychological variants. It has been observed that the symptoms of cognitions after trauma, stress disorder after trauma, dissociation, depression and anxiety levels are dramatically high (p<0.01). Similar to this, the differences between the pathological and normal disassociation in the points of the symptoms of stress disorder after trauma, cognitions after trauma, anxiety and depression have been considered statistically, too. Age in the demographical features is related to avoidance, weak person's beliefs in a scary world, depression and anxiety. According to the gender variant, it has been monitored that women have higher level of reliving, avoidance, negative changes in cognitions and feelings, symptoms of excessive arousal, weak person's beliefs in a scary world, depression and anxiety than men. Although there have been strong correlations between the symptoms of cognitions after trauma, stress disorder after trauma and disassociation, depression, anxiety, attachment anxiety, there hasn't been found an important relationship with the avoidance anxiety statistically.KeywordsAttachment, Trauma, Stress Disorder After Trauma, Cognitions After Trauma Disassociation.