Otizmli çocuğa sahip olan ebeveynlere yönelik psikolojik dayanıklılık ölçeği geliştirme çalışması

Abstract

Otizm, doğumda ya da gelişimin erken dönemlerinde ortaya çıkan, nörobiyolojik kökenli bir bozukluktur. Otizmli birey, sosyal etkileşim, düşünce ve duyguların aktarılması yeteneği, hayal kurma ve başkalarıyla ilişkilerin kurulması gibi temel insan iletişimleri ile ilgili birçok sorun yaşamaktadır. Bu durum, bireyleri etkilemesinin yanı sıra otizmli bireylerin yakınları, özellikle aileleri üzerinde de etki yaratmaktadır. Nedeni, kökenleri ve nasıl tedavi edileceği hala tam olarak belirlenememiş olan otizm, deneyimlenmesi açısından da bireyden bireye oldukça farklılık göstermektedir. Bu da otizmli bireylere sahip ailelerin baş etme becerilerini yoğun bir biçimde etkilemektedir. Otizmli çocukların ebeveynleri, çocuklarının engelliliği nedeniyle çeşitli problemler ile karşılaşabilmektedir. Ebeveynler, çocuklarının durumu nedeniyle çevrelerindeki insanlar tarafından aşağılanma, küçümsenme ve suçlanmalara maruz kalmaktadır. Dayanıklılık, bir kişinin yaşamında karşılaştığı travmatik durumlar ve problemlerle sağlıklı bir biçimde baş etmesini etkileyen önemli değişkenlerden biridir. Kişinin yaşadığı durum karşısında mutsuzluğa kapılmasını engelleyen, psikolojik iyi oluşunu destekleyen, kişinin sorun ile baş etme becerilerinin hem belirleyicisi hem de sonucu olarak değerlendirebileceğimiz dayanıklılık düzeyinin otizmli çocuğu olan ebeveynlerde nasıl olduğunu incelemek bu tezin amacını oluşturmaktadır. Bu kapsamda, özellikle de bu konunun çok fazla değerlendirilmediği Kuzey Irak Bölgesinde kullanılabilecek, otizmli ebeveynlerin psikolojik dayanıklılığını ölçen bir ölçek geliştirilmesi hedeflenmiştir. İlk aşamada otizmli çocuğu olan ebeveynlerle görüşülmüş, bu görüşmeler ile madde havuzu oluşturulmuştur. Uzman görüşlerine başvurularak belirlenen maddeler ile oluşturulan ölçek, Süleymaniye, Erbil ve Kerkük illerinde yaşayan 75 aileye uygulanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonuçları, ölçek için iki faktörlü bir yapıya işaret etmektedir. Ölçeği oluşturan `Duygusal Güçlülük` ve `Duygusal Yük` faktörleri varyansın %54'ünü açıklamaktadır. Alt ölçeklerin Cronbach Alfa iç tutarlık sayıları .77 düzeyinde olup güçlü bir ilişkiye işaret etmektedir. Ancak, ölçeğin doğrulayıcı faktör analizi sonuçları, olması gerekenden düşük düzeyde (.65 düzeylerinde) uyum göstermektedir. Bu duruma sebep olmuş olabilecek çalışma sınırlılıkları ve elde edilen bilgiler çerçevesinde ele alınan öneriler çalışmanın sonunda ele alınmıştır.

Autism is a neurobiological disorder that occurs at birth or early in development. An individual with autism lives many problems on basic human communication such as social interaction, the ability to transfer thoughts and feelings, imagination and the establishment of relationships with others. These problems do not only affect individuals, but also they affect the relatives of individuals with autism, especially their parents. Autism, whose origin, epistomology and treatments still can not be completely determined, differs considerably from individual to individual in terms of their experience. This has been heavily influencing the coping skills of families wha have children with autism. Parents of children with autism may face various problems due to the disability of their children. Parents might be subjected to humiliation; underestimation and they may be held responsible for their child's condition by their surroundings due to the circumstances of their children. Psychological Endurance is one of the important variables that affect the traumatic situations and problems that a person experiences in his/her life. The purpose of this thesis is to examine how the level of psychological endurance, which prevents the person from becoming unhappy in the face of the situation in which the person lived, supports the psychological well-being, and whose ability to cope with the problem can be evaluated both as a determinant and as a result in the child with autism. In this context, it is aimed to develop a scale that can be used in the Northern Iraq Region, where the present subject is not evaluated comprehensively, and measures the psychological endurance of parents who have a child with autism. At the first stage, interviews were conducted with parents who have children with autism in order to form an item pool. For finalizing the pychological endurance scale, the researcher consulted to expert opinions. The final form of the scale was applied to 75 parents (both mothers and fathers) living in Süleymaniye, Erbil and Kirkuk. The results of the exploratory factor analysis indicate a two-factor structure for the scale. The `Emotional Power` and `Emotional Load` factors together accounted for 54% of the variance. The Cronbach Alpha internal consistency levels of the subscales were .77, indicating a strong consistency of the items. On the other hand, the confirmatory factor analysis results of the scale were not adequate with low levels of (.65) indices. The limitations of the study that may have caused this situation and the implications and suggestions were addressed within the framework of the obtained information.