Türkiye Türkçesinde isimler üzerine bir çok anlamlılık incelemesi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye Türkçesi yazı dilinde kullanılan isimler dilbilimin çok anlamlılık başlığı altında incelenmiştir. Çok anlamlılığa sahip sözcüklerin tespitinde bilinen klasik örnekler yerine, edebî eserlerden doğal ve kullanımdaki örnek cümleler esas alınmıştır. Çok anlamlılığın tespiti için farklı dönem ve şahsiyetlerden on tane roman, hikâye ve şiir taranmıştır. Belirlenen sözcükler edebi eserlerin içinde yer alan cümlelerde incelenmiş ve alfabetik olarak sıralanmıştır.Bu çalışmanın asıl amacı, Türkiye Türkçesi ile yazılmış edebî eserlerde kullanılan fakat Türkçe Sözlük' te bulunmayan yeni anlamlarını tespit etmektir. Bu genel amaca hizmet eden diğer amaçlar şu şekilde özetlenebilir: Türkçe Sözlük' te 3 ve 3'ten fazla kullanıma sahip ''C'' maddesindeki isimleri, Türkiye Türkçesi yazı diliyle 1910-1974 yılları arasında yayımlanmış edebî eserlerde tespit etmek; büründüğü yeni anlamları canlı örnekleri bir sınıflandırmaya tâbi tutmak; çok anlamlılığın sebepleri ve sonuçlarını tartışmak; çok anlamlılık üzerinde yeni bakış açıları oluşturmak; dilde anlam ve çok anlamlılık olaylarına daha geniş ve farklı pencerelerden bakılmasını sağlamaktır. Çalışmamızın baş kısmında ilgili literatür taranmış ve mevcut bilgiler bir araya toplanmıştır. Bu bilgiler, kendi içinde sınıflandırılmıştır. Daha sonra, inceleme bölümünde doğal ve kullanımdaki örnekler sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. En son kısımda ise, elde edilen sonuçlar ve veriler ışığında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın sonunda ise kaynakça yer almıştır.Sonuç olarak Türk dili yeni yan anlamlar kazanmaya ve anlam değişmesi yönünden güçlü bir dildir. Bu eğilimin sebebi; sözcüklerin kullanım sıklığına bağlı olarak yaşadığı doğal değişimlerdir. Zaman içinde ortaya çıkan bu değişimler, Türkçe Sözlük' te geçen kullanımlara ek yeni anlamlar meydana getirmektedir. Söz konusu eğilimin bir başka sebebi, bir sözcüğe birçok farklı anlamın yüklenerek dilde en az çaba yasasını uygulamaktır. Anahtar Kelimeler: Türkiye Türkçesi, dil, dilbilim, anlambilim, çok anlamlılık

In this study, the nouns of the Turkish language is studied linguisticly under the headline of polysemy. In the determination of polysemy instead of known classical examples, natural and most-used sample sentences from literary works are taken as a base. Book of ten novels, stories and poems are scanned. Determined words from literary works are examined and alphabetically listed. The aim of this study to designate the new meanings of the nouns which is used in literary works but not exceeding in the Turkish language dictionary. Other aims and goals that serving to this general purpose can be summarized like these:İdentifying the nouns begin with the sound `C` in Turkish dictionary which has three and more than three usage in the literary work which are published in Turkish language between 1910-1974,classifying the nouns which are wrapped to the new meaning and living examples,discussing the causes and the results of polysemy, creatinga new point of view on polysemy,obtaining new glance from different perspect for meaning and polysemy occurence in language.In the beginning of study related literary works are scanned and existent data are collected. This informations are classified among itself. Afterward, in the examined part, natural and examples in the daily usage are evaluated after classifying. In the last part, by looking to the collected results and data, general examination are made. At the end of the study bibliography takes part. As a result Turkey Turkish is convenient to gain new meanings and strong from the side of transformation of content. The reason behind this occasion is natural changes, which dedicated to the usage frequency of words. These changes, which occurred in meanwhile, are adding new meanings to existing words in the Turkish dictionary. The other reason of this tendency is attaching many meanings to one word in order to use less effort rule of language. Key words: Turkey Turkish, language, linguistic , semantic, polysemy.