IRAQI-Turkish relations 1990-2014

Abstract

Mevcut tez, günümüzdeki Irak-Türkiye ilişkilerinin daha iyi anlaşılması için tarihselaltyapının ortaya konmasının bir gereklilik olduğu sonucuna ulaşmıştır. Bu sonuçtanhareketle iki ülke arasındaki tarihsel çerçeveyi teşkil temel olay ve sorunlara yoğunlaşarak1923-26 yılları arasındaki Musul Sorunu, 1937 yılında imzalanan Sadabad Paktı ve 1955'tekurulan Bağdat Paktı gibi temel konuları ele almıştır. Özellikle Irak ve Türkiye arasındaimzalanan bu paktların, iki ülke arasındaki iyi komşuluk ilişkilerinin tesis edilmesinde veikili münasebetlerin geliştirilmesinde büyük rol oynadığı ortaya kondu. Daha sonra,1960'lardan itibaren İki ülke arasındaki ilişkilerde öncelikli konu güvenlik kaygıları olduve bu durum 1990'lı yıllara kadar devam etti. Türkiye, 1990'larda Kürtleri SaddamRejimine karşı korumak için Irak'a karşı oluşturulan uluslararası koalisyona destek verdi veKuzey Irak'ta Uçuşa Yasak Bölge tesis edilmesi sürecine katıldı.Ne var ki Türkiye, bu yıllarda Irak'a karşı uygulanan ekonomik ambargodan olumsuzyönde etkilendi. Bu dönemde Irak-Türkiye İlişkileri ekonomik ve siyasi ambargolardankötü etkilense de sonraki yıllarda ikili ilişkiler hızla yeniden düzelmeye başladı. Fakat sondönemlerdeki Irak-Türkiye ilişkilerini etkileyen iç ve dış dinamikler, kuruluş yıllarındakifaktörlere oranla çok daha farklı alanlara kaymış ve farklı yönlerde şekillenmiştir. Değişenve gelişen siyasi, ekonomik ve stratejik parametreler Irak-Türkiye ilişkilerini olumlu ve olumsuz yönde ve pek çok alanda etkilemiştir. Ancak oluşan tüm güncel ve konjektürelşartlar her iki ülkenin yekdiğerine olan güvenlik, ekonomi ve enerji alanlarındaki işbirliğiihtiyacını azaltmadığı gibi tam tersine çoğaltmıştır. Mevcut tezin en önemli bulgu vevurgularından biri bu durumun tespit edilmesidir.2002 yılından itibaren Irak-Türkiye ilişkilerini etkileyen önemli olaylar incelendiğindebunların, Türkiye'deki hükümet değişikliği ve 2003'te Irak'ta başlatılan Amerikan savaşıolduğu görülmektedir. Çünkü Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Hükümeti, Irak ve komşuArap ülkelerine karşı yeni ve aktif bir dış politika anlayışı benimsedi. Irak, bu politikanınönemli ayaklarından biri oldu. Ayrıca, Irak içinde, bölgede ve uluslararası siyasettemeydana gelen köklü algı değişimleri Türkiye'nin Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) ileilişkilerinin gelişmesine neden oldu. 2006-2011 yılları arasında Türkiye'nin takip ettiği`Sıfır Sorun` politikası Irak'la ilişkilerinin gelişmesinde önemli bir rol oynadı. Buçerçevede 2008 yılında iki ülke arasında `Yüksek Stratejik İşbirliği Konseyi` oluşturulmuşve 48 anlaşma imzalanmıştır. Fakat bu verimli siyasi ve ekonomik zemin 2011'den itibarenArap Ayaklanmalarının patlak vermesi ve DAİŞ'in yükselişi neticesinde yerini birçokengel ve zorluğun ortaya çıkışına terk etti. Söz konusu bu durum, az ya da çok benzer birşekilde 2014 yılına kadar devam etti.Anhatar Kelimeleri: Irak, Türkiye, Enerji, Irak Kürtleri, Türkmenler, Körfez Savaşları

This thesis is planned to examine diplomatic relations between Iraq and Turkey during theperiod 1990-2014. It also makes an inquiry for the crucial historical developments whichaffected the relations between the two countries since the establishment of Iraq andTurkey. The question of Mosul which settled in 1926 and the Iraqi-Turkish relationswhich witnessed rapprochement with the signature of the Sadabad Pact of 1937 and thenthe Baghdad Pact of 1955 are examined in detail. From 1960 onwards Iraqi- Turkish werefurther improved as security concerns took priority in their relations and this continued till1990s. During the 1990s Turkey supported for the international alliance against Iraq andparticipated in creating `no fly zone` in north Iraq to safe the Kurds from Saddam regime.Turkey herself also suffered from the economic embargo imposed on Iraq from 1990onwards. Though Iraqi-Turkey's relations suffered from economic and political setbackstheir relations swiftly recovered afterwards. Their relations have improved in differentareas as both Iraq and Turkey recognized the need for each other to cooperate in security,economy, and energy fields.From 2002 onwards the most important events which affected Iraqi-Turkey's relationswere election of the new Turkish government and the American War on Iraq in 2003. Thiswas because the Turkish Justice and Development Government (JDG) adopted a new active foreign policy towards Iraq and the neighboring Arab countries. Iraq was one of themain pillars of this policy. Also, the relations between Turkey and Kurdistan RegionalGovernment (KRG) was developed because of the fundamental changes took place inIraq's internal, regional and international environments. During this period `Zero Problem`policy adopted between Iraq and Turkey reached its peak during 2006-2011. For instance`High level Strategic Cooperation Council` was established between Iraq and Turkey in2008 besides 48 memoranda were signed. However these fertile political and economicgrounds were soon to replace by many obstacles and difficulties stemming from Arabuprisings and the rising of ISIS since 2011. This situation was more or less to continue inthe same manner until 2014.Keywords: Iraq, Turkey, Energy, Iraqi Kurds, Turkmens, Gulf Wars.