Sosyal inovasyon ve Türkiye: potansiyeli, dinamikleri ve sosyal inovatif çalışmaları desteklemede devletin rolü

Abstract

Bu çalışma, toplumsal sorunların çözümünde ve ihtiyaçların karşılanmasında yeni yollar olarak bilinen sosyal inovasyonun Türkiye'deki durumunu, bilinirliğini, dinamiklerini ve potansiyelini analiz etmekte ve devletin bu süreçte üstlenebileceği rolleri ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, dünyada sosyal inovasyon ekosistemini destekleyecek politika uygulamaları incelenmiştir. Yine sosyal inovasyonun sosyal politika açısından önemi irdelenerek Türkiye'de kamu tarafından desteklenen sosyal inovatif uygulamalar literatüre kazandırılmıştır. Türkiye'de sosyal inovasyonun desteklenmesinde devletin üstlenebileceği rolleri araştırmak üzere sosyal inovasyon ile alakalı olabilecek altı bakanlıktan çeşitli kademelerde 25 kişi ile yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Yapılan mülakatlar ve değerlendirmeler; uygulamada örneklerine rastlanmasına rağmen Türkiye'de sosyal inovasyon kavramının büyük ölçüde bilinmediğini ve diğer gelişmiş ülkelere nazaran bu alanın daha yavaş gelişmekte olduğunu; toplumsal ihtiyaç ve sorunların çözümünde sosyal inovasyonun önemli enstrümanlardan biri olarak görülebileceğini, insani ve sosyal kalkınmanın hızlanmasında sosyal inovasyon perspektifinin yaygınlaşması ve kurumsallaşmasının Türkiye açısından önemli bir potansiyeli içinde barındırdığını, bu çerçevede Türkiye'de devletin sosyal inovasyonun gelişmesine dönük çeşitli roller üstlenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu bulgular ışığında, Türkiye'de devletin sosyal inovasyonun kurumsallaşması ve yaygınlaşması sürecinde önerilen politika araçları ve eylemler `Sosyal İnovasyon Yol Haritası` ile tanımlanmıştır. Bu yönüyle özgün bir nitelik taşıyan çalışma ile temel sosyal inovasyon alanlarının belirlenerek politika ve eylem planlarının revize edilmesi ve ilgili yasal altyapının oluşturulması gerekliliği ortaya koyulmuştur. Sosyal inovasyon kümelerinin kurulması; yenilikçi finans modellerinin geliştirilmesi, parasal olmayan kaynakların alternatif kullanımının sağlanması ve kamusal alanda sosyal inovasyon atölyelerinin kurulması bahse konu yol haritasının öne çıkan başlıklarından bazılarıdır.

With a particular focus on Turkey, this study explores dynamics, potentials and current state of social innovation (SI) while revealing the role of government in fostering SI in Turkey. In this context, SI ecosystem and underpinning policies in a number of benchmark countries are examined in details. Along with that, the study address the cruciality of SI in terms of social policies by unearthing respective social innovative initiatives in Turkey for the first time. With a view to analyze the possible role of the government in supporting SI in Turkey, 25 semi-structured interviews have been undertaken and examined. The qualitative analysis of the interviews and investigation of related literature revealed that; the concept of SI in Turkey is to a great extend unknown although a number of examples exist; the development pace of SI in Turkey can be regarded as logy compared to other developing countries; SI needs to be handled as a state-of-art concept in addressing and overcoming social needs and challenges while fostering human and social progress in Turkey; and the Turkish government is required to act as catalyst during the development phase of SI by introducing new policy instruments and support mechanisms. In the context of the study, `Social Innovation Road Map` in the form of a full-fledged guidance has been developed and introduced with a view to illustrate the ways to institutionalize and proliferate SI in Turkey. In the light of the field studies and evaluations, the SI Road Map proposes measures including; the determination of sub-SI fields and update of respective policy papers and strategies accordingly; forming relevant legal infrastructure; building up illustrative social innovation clusters; introducing innovative financing instruments addressing SI and social entrepreneurship; ensuring the utilization of non-monetary public resources in support of SI and setting up SI labs in public institutions.