Eski Anadolu Türkçesi Kur`an tercümelerinde inançla ilgili söz varlığı incelemesi

Abstract

Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış satır altı Kur'an tercümelerinde inançla ilgili söz varlığı incelemesi yapılmıştır. Söz varlığının tespiti için veri kaynağı olarak iki ayrı satır altı Kur'an tercümesi kullanılmıştır. Elde edilen söz varlığı yapı ve konu bakımından sınıflandırılarak tercümelerin yazıldıkları döneme ait inançla ilgili ifade tarzı ortaya konmaya çalışılmıştır. Söz varlığının yapısal sınıflandırmasında tek sözcükten oluşan söz varlığı basit ve türemiş kelimeler açısından değerlendirilmiştir. Kelime grubu şeklindeki söz varlığı ise oluşum şekilleri üzerinden alt başlıklar halinde incelenmiştir. Çalışmanın birinci bölümü tek sözcük ve kelime grubu şeklindeki söz varlığının yapısal incelemesi üzerine oluşturulmuştur. Basit ve türemiş sözcükler ile her bir kelime grubu-nun sonunda değerlendirmeler yapılmış, elde edilen veriler tablolar ve grafiklerlerle açık-lanmıştır. İncelenen söz varlığı kullanım sıklığı açısından da değerlendirilmiştir.İkinci bölümde, tespit edilen söz varlığı konularına göre sınıflandırılmıştır. Son bölümde ise tespit edilen söz varlığının alfabetik dizini yapılmıştır. Eski Anadolu Türkçesi, Oğuz Türkçesinin yazı dilini temsil etmektedir. Bu dönemde ortaya konulan satır altı Kur'an tercümeleri Arapça bilmeyen geniş bir kitleyi hedeflediğinden dönemin dilini temsil etmesi bakımından zengin veri kaynaklarıdır. Satır altı Kur'an ter-cümelerinde, Arapça kelimeleri karşılama bakımından Türkçenin ifade gücü görülebilmek-tedir. Kur'an'ın Türkçeye çevirisinde, dilde var olan kelime ihtiyacına Türkçe kelimelerle bu dönemde ne şekilde cevap verildiği ve Türk dilinin kelime türetmede ve söz diziminde nasıl hareket ettiği açıkça görülebilmektedir. Bu türdeki eserler üzerine yapılan dil çalışmaları, Türkçenin Anadolu sahasındaki gelişim seyrinin takibi ve söz varlığının tespiti için önem arz eden çalışmalardır. Elde edilen söz varlığı, Türkçenin unutulmuş veya kullanımı daralmış kelimelerinin tekrar canlandırılması ve sözlük çalışmalarına sağlayacağı katkı açısından da ayrıca bir önem taşımaktadır. Elde edilen söz varlığı, dinî terimler açısından değerlendirildiğinde Türkiye Türkçesinin kelime haznesine yeni kelimeler kazandıracaktır.

In this study, vocabulary related to faith written in Old Anatolian Turkish in interlinear Kur'an translations has been analysed. In order to determine the vocabulary, two different interlinear Kur'an translations have been used as the source of data. Categorizing the newly discovered words according to their structure and thema statement form related to faith in the time of the translations writings has been tried to be presented. In the structural categorizing of the words, while one-word vocabulary has been evaluated from the point of simple and derived, phrase words are analysed in subheadings according to how they they are formed.First part of the study has been constituted on structural analysis of single and phrase words. At the end of one-word and derived words and each word group evaluations have been done and acquired data has been explained with tables and graphics. Analysed words have been evaluated in terms of frequency of usage. While second part consists of categorization of acquired words according to their thema, the last part consists of alphabetic index of defined words. Old Anatolian Turkish stands for literary language of Oghuz Turkish. Interlinear Kur'an translations presented at that time are sources rich in terms of having represented the lan-guage of the era as they aimed the larger masses who don't know Arabic. It is clearly seen that in the translations of Kur'an in Turkish how the answer was given to the need of voca-bulary in the language with Turkish words and how Turkish language took role in creating words and syntax.It is those language studies on this kind of works that should be getting more importance for the following development process of Turkish Language in Anatolia and determination of vocabulary.It also gains importance on acquired vocabulary in terms of reviving Turkish words whose usage has been limited and forgotten and providing cont-ribution to lexicology studies. Also when vocabulary is evaluated in terms of religious ter-minology it will bring new words to Turkish vocabulary spoken in Turkey.