Türkiye-Azerbaycan ilişkileri ve İran (1991-2003)

Abstract

Sovyetlerin dağılmasından sonra Kafkasya'da ortaya çıkan bağımsız devletlerle kurulacak ilişkiler konusunda, Soğuk Savaş döneminde Batı tarafında bulunan ve görece statükocu bir dış politika performansı ortaya koyan Türkiye bunu devam ettirmenin yanlışlığının farkına varmış ve 1990'lı yıllarda Kafkasya Türk dış politikasında önem arz etmiştir. Bölgede model olmak isteyen Türkiye, İran ve Rusya birbirleri ile rekabet içinde olmuştur.Kafkas coğrafyası yer altı ve yerüstü zenginliklerinin yanında bulunduğu konum itibariye jeo-politik açıdan önemlidir. Akdeniz'e, Ortadoğu'ya ve Basra Körfezi'ne bağlantı yolları vardır. Son zamanlarda Rusya bölgeye tekrar girmeye çalışmaktadır. Değişen şartlara göre bu çalışmada küresel ve bölgesel güçlerin rekabeti incelenmekte, Türkiye, Azerbaycan ve İran'ın dikkate alması gereken tedbirler açıklanmaktadır.Bu çalışma Türkiye, Azerbaycan ve İran sacayağındaki sorunların temellerinin atıldığı 90'lı yıllar ve 2000'li yılların başını açıklamak ve günümüzde neler yapılması gerektiği konusunda tutarlı teorik dinamikler ortaya koymaya çalışmıştır.Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Türkiye, Kafkas, Rusya, İran

November 2017 As far as relations with the independent states founded following the breakup of the Soviet Union concerned, Turkey, siding with the West and performing a relatively pro-status quo foreign policy during the Cold War period, noticed that to continue this policy was wrong. Thus Caucasus became an important issue in Turkish foreign policy in 1990s. Turkey, Iran and Russia aiming at being a role model in the region became rivals for each other. The geography of the Caucasus has an importance as far as its underground and terrestrial substance as well as its geopolitical position concerned. It has an access to the Mediterranean, the Middle East and the Persian Gulf. Recently Russia is again trying to interfere into the region. In this paper, the rivalry of global and regional powers are examined under changing conditions and also the measures that Turkey, Azerbaijan and Iran should take are also explained. This paper attempts to explain the events on 1990s and the beginning years of 2000s as the beginning of problems based on Turkey, Azerbaijan and Iran triangle, and what should be done is explained within the framework of coherent theoretical dynamics.Keywords: Azerbaijan, Turkey, Caucasus, Russia, Iran