Askeri liderlikle astların tutum ve davranışları arasındaki ilişkide astların kişilik özelliklerinin düzenleyici rolü

Abstract

Liderlerin, maiyetlerine yaklaşımı ve onlara karşı gösterdikleri liderlik tarzı, örgütsel hedeflerin elde edilmesinde önem arz etmektedir. Liderliğin önemli olduğu alanlardan birisi de askeri ortamlardır. Askeri ortamlarda lider-ast ilişkisinin olumlu ve sağlıklı olması ve liderin astına yönelik sergileyeceği liderlik davranışı, astların tutum ve davranışlarını etkileyerek, görevin ifasına ve örgütsel hedeflere ulaşılmasına katkı yapmaktadır. Son dönemde askeri örneklemde geliştirilen liderlik ölçeklerinden birisi de askeri liderlik ölçeğidir. Askeri liderlik, `görevin başarılmasına yönelik hedef ve yön göstererek astlarını yönetme, geliştirme ve etkileme süreci` olarak tanımlanabilir. Bu çalışma ile askeri liderlik ölçeğinin geçerliliğini test ederek, askeri liderliğin astların tutum ve davranışları üzerindeki etkisi ve bu ilişkide astların kişilik özelliklerinin düzenleyici rolünü incelemek hedeflenmiştir. Araştırma Hobfoll'un (1989) Kaynakların Korunması Teorisi'ne dayandırılmaktadır. Teoriye göre, çalışanların kişisel özellikleri, çalışan çıktılarında askeri liderliğin olumlu ya da olumsuz etkilerini kuvvetlendirmede veya tersi olarak azaltmada önemli bir rol oynayabilir. Araştırmada öncelikle yeni geliştirilen askeri liderlik ölçeğinin faktöryel yapısını doğrulayarak, geçerliliğini test etmeye yönelik olarak; intranet ağından araştırmaya katılan 276 personel verisi üzerinden doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve ölçeğin üç faktörlü yapısının doğrulandığı görülmüştür. Müteakiben değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek maksadıyla Kara Kuvvetleri Komutanlığı'nın dört farklı birliğinde görev yapan 390 subay, astsubay ve uzman erbaşdan oluşan örneklem üzerinde araştırma yapılmıştır. Araştırmada liderlerin davranışları askeri liderlik ölçeği; astların tutumları amirden tatmin ölçeği ve öznel iyi olma ölçeği; astların davranışları görev performansı ölçeği ve örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği; astların kişilikleri ise beş faktör kişilik özellikleri ölçeği ile ölçülmüştür. Araştırmada ortak yöntem varyansını azaltmaya yönelik bağımsız değişken ve düzenleyici değişken verileri ilk safhada toplanmış, bağımlı değişken verileri ise yaklaşık olarak bir ay sonra ikinci safhada toplanmıştır. Tek kaynak varyansı ve sosyal beğenirliği azaltmaya yönelik olarak, amirlerin askeri liderlikleri ile astların tutumları astlardan, astların davranışları ise amirlerden elde edilmiştir. Yapılan güvenilirlik analizi sonucunda ölçeklerin güvenilirlik değerlerinin (Cronbach Alpha) .70'in üzerinde ve güvenilir olduğu görülmüştür. Yapılan korelasyon analizi sonucunda, askeri liderliğin her üç boyutunun da astların görev performansları, amirden tatminleri ve örgütsel vatandaşlık davranışları ile ilişkili olduğu görülmüştür. Yapılan regresyon analizi sonucunda, amirlerin asta yönelik ilgilerinin astların görev performansı ve amirden tatminini; farkındalıklarının astların amirden tatminini pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca, astların özdisiplinlerinin görev performanslarını, amirden tatminlerini ve öznel iyi olmalarını; dışa dönüklüklerinin öznel iyi olmalarını; gelişime açıklıklarının amirden tatminlerini; nevrotikliklerinin öznel iyi olmalarını etkilediği tespit edilmiştir. Astların kişilik özelliklerinin düzenleyici rolünü belirlemeye yönelik yapılan analizlerde de astların gelişime açıklıklarının asta yönelik ilgi ve farkındalık ile amirden tatmin arasındaki ilişkide düzenleyici rolü bulunduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Askeri liderlik, görev performansı, amirden tatmin, örgütsel vatandaşlık davranışı, öznel iyi olma, beş faktör kişilik özellikleri.

Leadership styles and how leaders approach to their subordinates play an important role in achieving organizational goals. Military is an example where leadership matters. Healthy and positive leader-subordinate relationship and leadership behaviors in the military effect attitudes and behaviors of subordinates. By doing so, these contribute to carrying out tasks and achieving organizational goals. Military Leadership Scale (MLS) is one of the recent scales developed for the military sample. Military Leadership can be defined as `process of directing, development and influencing the subordinates towards achieving the tasks by showing them target and direction`. This study aims to test the validity of Military Leadership Scale and investigate the effect of military leadership on the attitudes and behaviors of subordinates and moderating role of subordinate personality traits in leader-subordinate relationship. The theoretical basis of this study relies on Hobfoll's Conservation of Resources Theory. According to theory; employee's personal characteristics can play an important role in strengthening positive or negative effects of military leadership on the employee outputs. In this study, firstly, in order to confirm and test the validity of military leadership scale's factorial structure; through the data gathered from 276 personnel by intranet, confirmatory factor analysis was made, and it was seen that three-factorial-structure confirmed as the original. Afterwards, in order to examine the relationship between variables, an examination was done on a sample of 390 officer, non commissioned officer and specialized sergeant who work at four different units of the Land Forces Command. On this research, leaders' behaviors were measured with leadership scale; subordinates' behaviors were measured with task performance scale and organizational citizenship scale; subordinates' attitudes were measured with satisfaction with leader scale and subjective well-being scale; subordinates' personality was measured with five factor personality scale. In order to reduce common method variance; independent variable data and moderating variable data were collected at the first phase, dependent variables data were collected at the second phase approximately one month later. In order to reduce one source bias and social desirability, leaders' military leadership was gathered from subordinates, subordinates' behaviors were gathered from leaders.Reliability analysis results showed that, reliability values (Cronbach Alpha) of the scales were above .70, and they were reliable. Correlation analysis results showed that all three dimensions of military leadership scale are in a relationship with subordinates' task performance, satisfaction with leaders and subjective well-beings. Regression analysis showed that leaders' interest to personnel positively effects subordinates' task performance and satisfaction with leader, and leaders' awareness positively effects subordinates' satisfaction with leaders. Ayrıca, it was found that subordinates' conscientiousness effects task performance and subjective well-beings; extraversion effects subjective well-beings; conscientiousness and openness effect satisfaction with leader; neuroticism effects subjective well-beings. Analysis made to determine moderating role of subordinates' personality characteristics illustrated that their openness has a moderating role between interest to personnel and awareness and satisfaction with leader relationship. Keyword : Military leadership, task performance, satisfaction from leader, organizational citizenship behavior, subjective well-being, five-factor personality.