Tip-2 diyabetes mellitus` da kronik hastalık bakımı ve ilaç uyumunun değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Diyabet bilinen en eski kronik hastalıklardan olup, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde başlıca morbidite ve mortalite nedenlerinden biridir. Bu artan morbidite ve mortalite düşünüldüğünde, birinci basamak sağlık sunumunda kronik hastalık bakımının önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Bu nedenle, birinci basamakta kronik hastalıkların yönetimi için çeşitli modeller geliştirilmiştir. Özellikle birinci basamak sağlık hizmetleri için önerilen Kronik Bakım Modeli'nde, verilen sağlık hizmetinin hasta perspektifinden de değerlendirilmesi önemli bir yer tutmaktadır. Kronik hastalıkların uzun süreli tedavisinde yetersiz ilaç uyumu, dünya çapında çok büyük ve artmakta olan bir sorundur. Yetersiz ilaç uyumu, ilaçların sağlayabileceği faydanın elde edilememesinin en sık nedenidir. Biz bu çalışmada önemli kronik hastalıklardan biri olan Tip-2 Diyabetes Mellitus'lu hastalarda kronik hastalık bakımı ve ilaç uyumunu hasta perspektifinden değerlendirmeyi amaçladık.Gereç ve yöntem: Çalışmamıza Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniklerine Ekim 2015 ile Kasım 2015 tarihleri arasında başvuran ve en az 6 aydır tip 2 diyabet tanısı ile medikal tedavi almakta olan 150 hasta dâhil edilmiştir. Dâhil edilen hastalara; sosyodemografik özellikler ile diyabet hastalığı ve ilaç kullanım durumu hakkında hazırlanan bir anket formu, Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Ölçeği(Türkçe PACIC) ve Morisky-8 Maddeli İlaca Uyum Anketi uygulanmıştır. Çalışmamızda elde edilen veriler SPSS 20 paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde student t testi, Ki kare testi, One Way Anova testi, Mann Withney-U testi, Pearson korelasyon analiz testi, Spearman korelasyon analiz testi kullanılmıştır. Sonuçlar yorumlanırken anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak alınmıştır.Bulgular: Çalışma gruplarımızdaki bireylerin sosyodemografik özelliklerine bakıldığında %56'sı kadın, %44'ü erkekti. Hastaların yaş ortalaması 57,27±11,5, hastaların %78'i evli, %37,3'ü gelir getiren bir işte çalışmıyordu. Hastaların ortalama diyabet süreleri 8,9±7,7 yıldı. Hastaların %42,7'si üç ayda bir, %33,3'ü altı ayda bir diyabet kontrol muayenelerine gidiyordu. Hastaların %52,7'si diyabet ile ilgili herhangi bir sağlık personelinden eğitim almamıştı. PACIC toplam skor ortalaması 2,91±1'di. Benzer çalışmaların çoğunda olduğu gibi en yüksek puana karar verme desteği alt boyutunda(3,09±1,2), en düşük puan ise izlem/koordinasyon alt boyutunda(2,74±1) ulaşıldı. MMAS-8 skor ortalaması 5,53±2,1 idi. Hastalar tek tek incelendiğinde hastaların %24'ünün ilaç uyumunun yüksek, %31,3'ünün ilaç uyumunun orta, %44,7'sinin ilaç uyumunun düşük olduğu sonucuna ulaşıldı. Hastaların günlük insülin kullanım sıklığı arttıkça ilaç uyumu azalmaktaydı. Hastaların PACIC toplam skorları ve MMAS-8 skorları arasında ilişki saptanmadı. Sonuç: Kronik hastalık bakımı ve ilaç uyumunu değerlendirmek için kullandığımız araçların(PACIC, MMAS-8) sonuçlarına bakıldığında; kronik hastalık bakımının ve ilaç uyumunun yeterli düzeylerde olmadığı, hem hastaların hem de sağlık personellerinin bu konuya daha fazla önem vermesi gerektiğini düşünmekteyiz. Diyabetik hastalarda kronik hastalık bakımı ve ilaç uyumunun değerlendirilmesi önemli ve daha önce çalışılmamış bir konudur ve durumun önemini ortaya koyabilmek için daha çok çalışmaya ihtiyaç olduğu açık olarak görülmektedir. Anahtar kelimeler: Type 2 Diyabetes Mellitus, Kronik Bakım Modeli, İlaç Uyumu, Aile Hekimliği

Objectives: Diabetes is one of the oldest chronic disease that causes major morbidity and mortality in developed and developing countries. When considering the increased risk of morbidity and mortality; it is seen that chronic disease care has an important role in health care delivery in primary care. Therefore, various models have been developed for the management of chronic diseases in primary care. Especially, according to Chronic Care Model that recommended for primary health care; evaluation from the patient perspective is an important part of the health care. Low medication adherence in long-term treatment of chronic diseases is a big and increasing problem worldwide. Also, it is the most common reason of not achieving the potential benefits of the drug. In our study, we aimed to assess chronic disease care and medication adherence from the patient perspective in patients with Type 2 Diabetes Mellitus.Material and Methods: A total of 150 patients with type 2 diabetes included to our study who were admitted to polyclinics of Ankara Atatürk Education and Research Hospital between in November 2015 and October 2015 and these patients were receiving medical treatment for at least 6 months. A survey designed to check the status and sociodemographic characteristics and drug use, Care for Chronic Disease Assessment Scale ( Turkish version of PACIC ) and Morisky Medication Adherence Scale(MMAS-8) was administered to the included patients. The data obtained from this study were analyzed using SPSS 20 software package. Student t test, chi-square test, One Way ANOVA test, Mann-Whitney U test, Pearson correlation analysis, Spearman correlation analysis was applied for evaluating the data. p<0.05 was taken for the level of significance during the interpretation outcomes.Results: Sociodemographic characteristics of our study group includes 56% female and 44% male. The mean age of the patients was 57.27±11,5, 78% of the patients are married and 37,3% are not paid. The average duration of diabetes was 8,9±7,7 years. 42.7% of the patients have diabetes check-ups every three months and 33,3% have diabetes check-ups every six months. 52.7% of the patients had not received any training related to diabetes from health personnel. PACIC average total score was 2.91±1. As in the most similar studies, the highest score has been reached in decision support subscale (3,09±1,2) and the lowest score has been reached in follow-up/coordination subscale (2,74±1). MMAS-8 average score was 5,53±2,1. When patients are examined individually, we reached the conclusion that 24% of patients have high medication adherence, 31,3% of patients have medium medication adherence, and 44,7% of patients have the low medication adherence. Medication adherence was reduced when the frequency of daily insulin use increases. No correlation was found between the total scores of patients' PACIC and MMAS-8.Conclusion: According to the results of the tools (PACIC, MMAS-8) we used in this study; chronic disease care and the medication adherence is not sufficient. We believe that both patients and the medical staff should pay more attention to the absence of adequate levels of medication adherence and chronic disase care. The assessment of chronic disease care and medication adherence in patients with diabetes is significant and previously not investigated issue and it seems to be clear that more studies are needed to clarify the matter.Keywords: Type 2 Diabetes Mellitus, Chronic Care Model, Medication adherence, Family Medicine