Felsefi bir problem olarak Ahmed Yesevî`de insan

Abstract

Bu çalışma başta insan felsefesi olmak üzere, ahlâk, tasavvuf ve aşk felsefesi konularını kapsamaktadır. İnsan felsefesi deyince doğal olarak varlık alanında özel bir yeri bulunan insandan ve insanın gerçekliği hakkındaki bütünü kavrama, anlama ve yorumlama faaliyeti anlaşılmaktadır. Ayrıca ilahi aşk ve insan sevgisi temelinde insanın diğer insanlarla birlikteliği ahlâkla, Allah'a imanı ise tasavvuf ile yakından ilişkilidir. İşte bu ilişkiyi, Türk-İslam medeniyetinin yapı taşı özelliği taşıyan Ahmed Yesevî'nin fikirleri ışığında, felsefi bir insan problematiği şeklinde incelemek amaçlanmıştır. Amaç doğrultusunda Yesevî'de insanın ideal insan olabilmesi önündeki engeller, ruh-beden ilişkisi, insan sevgisi, ahlâk anlayışı ve çeşitli insan tipleri irdelenerek, insan merkezli felsefesi bir nebzede olsa anlaşılmaya çalışılmıştır. Ahmed Yesevî, insanın öncelikle kendini bilip, ardından evreni ve Allah'ı bilebileceğini ifade eder. Bilen insanı, bilge insana çeviren '' ölmeden önce ölmek '' fikri neticesinde, insan-ı kâmil olarak ilahi aşka tutulan insan, kendi benliğini yok ederek Bir ve bizatihi Var olana ulaşır. Yesevî fikirleriyle, insanın varoluş hedefini net ve açık dile getirerek, günümüz dünyasında milli ve manevi özünden uzaklaşan, modern dünyanın bunalımı içerisinde kaybolmak üzere olan insana kurtuluş olacağı düşünülmektedir. Neticede bu çalışma Ahmed Yesevî'nin felsefi değerinin anlaşılmasına katkı sağlayarak, felsefenin ana teması olan insana, Yesevî'nin bakış açısından bakabilme gayretiyle hazırlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Ahlâk, Aşk, İnsan, Medeniyet, Tasavvuf

This study mainly covers human philosophy, ethics, mysticism and philosophy of love. Naturally, human philosophy means the activity of comprehending, understanding and interpreting the whole about the reality of the human being and the person who has a special place in the field of being. In addition, on the basis of divine love and human love, the association of man with other people is closely related to morality, and his faith in Allah is closely related to Sufism. It is aimed to examine this relationship as a philosophical human problematic in the light of the ideas of Ahmed Yesevî, who is the building block of Turkish-Islamic civilization. In line with this aim, the obstacles for human being to be an ideal human being, the soul-body relationship, human love, moral understanding, and various human types were examined and human-centered philosophy was tried to be understood.Ahmed Yesevî states that man can know himself first and then know the universe and Allah. As a result of the idea of `dying before death`, which turns the knowing person into a wise person, the person who falls in divine love as a perfect person reaches the One and the Existence by destroying his own self. It is believed that salvation will be given to the human being who is about to be lost in the crisis of the modern world by moving away from the national and spiritual essence in today's world by expressing the goal of human existence clearly and clearly with its green ideas. As a result, this study has been prepared with the effort to look at the main theme of the human being from Yesevî's point of view by contributing to the understanding of Ahmed Yesevî's philosophical value.Keywords: Civilization, Human, Love, Morality, Sufism.