Ankara`nın farklı gelişmişlik düzeyine sahip üç ilçesinde yaşayan bireylerin sağlık hizmeti tercihleri ve bunlara etki eden faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

GİRİŞ: Sağlık, insanlığın `sağlıklı olma` arayışı ile birlikte tanımlanmaya ve geliştirilmeye çalışılan bir olgu olmuş ve hizmet sunulan bir alana dönüşmüştür. Sağlık alanında dünyadaki algı ve dönüşümlerle, hasta odaklı hizmet anlayışı, dolayısıyla da hastaların tercihleri ve memnuniyeti önem kazanmıştır. Bu araştırmada bireylerin sağlık hizmetleri tercihleri ve bunlara etkili eden faktörlerin incelenmesi amaçlandı.YÖNTEM: Bu kesitsel araştırma 01.04.2018-01.06.2018 tarihleri arasında, Ankara'nın farklı gelişmişlik seviyesine sahip üç ilçesinde, her ilçeden 3'er aile hekimliği birimi olmak üzere toplam 9 aile hekimliği biriminde yürütülmüştür. Belirtilen tarihler arasında, söz konusu aile hekimlerine başvuranlardan rasgele seçilenler ve gönüllü olanlar çalışmaya dahil edildi. Katılımcılara literatürden faydalanarak oluşturulan 32 soruluk anket formu uygulandı. İstatistiksel analizler ve hesaplamalar için IBM SPSS Statistics 21.0 programı kullanıldı. BULGULAR: Çalışmaya toplamda 532 kişi katıldı. Çalışmada yer alan bireylerin yaş ortalaması 40,31±15,13yıl, minimum yaş 18, maksimum yaş 88 olarak saptandı. Katılımcıların %41,7'si (n=222) çok yüksek insani gelişmişlik endeksine sahip ilçede (Çankaya), %35,3'ü (n=188) orta insani gelişmişlik endeksine sahip olan ilçede (Mamak), %23'ü (n=122) ise yüksek insani gelişmişlik endeksine sahip ilçede (Polatlı)ikamet etmekteydi. Kişilerin %50,9 'u (n=271) kadın, % 49,1'i (n=261) erkekti. Katılımcıların %35,5'inin kronik bir hastalığı mevcuttu,%38,5'i sürekli kullandığı en az bir ilaç vardı. Sağlık problemi durumunda bireylerin %52,4'si ASM'leri, %23,3'ü devlet hastanelerini, %9,3'ü eğitim ve araştırma hastanelerini, %4,9'ü üniversite hastanelerini, %8,5 özel hastaneleri, %0,8 özel muayenehaneleri, %0,6'sı eczaneleri tercih ediyordu. Çalışmamızda sağlık hizmetleri tercih nedenlerine bakıldığında, ilk sıraları `sosyal güvence`, `ulaşım kolaylığı`, `güvenilirlik`, `aynı doktora muayene olmak` aldı.SONUÇ: Bu araştırmada katılımcıların sağlık hizmeti tercihlerinin birinci basamak ağırlıklı olduğu görülmekle beraber genel olarak sağlık sistemi içinde birinci basamağın öncelikli olarak tercih edilme oranının beklenen ve istenen değerden düşük olduğu görülmektedir. Çalışmamızda ilk tercih edilecek kurumun yaş, cinsiyetten ve eğitim durumundan etkilenmediği, gelir seviyesi arttıkça özel sağlık hizmetlerinden yararlanmanın arttığı görüldü. Bu konuda daha kapsamlı ve nedenlerin irdelenmesine yönelik kalitatif çalışmalara ağırlık verilmesi gerekmektedir.ANAHTAR KELİMELER: Sağlık hizmetleri tercihleri, İnsani Gelişme Endeksi, Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri

INTRODUCTION: Health, with the search of being healthy, has become a phenomenon which has been tried to be defined and developed ,in this way has become an service field. Around the world, changes in health service perceptions and quality transformations, patient-oriented health services and patient satisfaction have become important. In this thesis health servive preferences and the factors that effects these choises have been examined.METHODS: This cross-sectional survey was performed between 01.04.2018-01.06.2018 in three county of Ankara which had different development levels.In each county, survey was performed in three family health center and for each center, three family medicine units enrolled the study. Between the stated dates and in the defined centers,randomly choosen volunteers was included to the study and the questionaire which included 32 questions prapared after literature investigation was applied to them. For the statistical analysis and calculations IBM SPSS Statistics 21.0 program was used.RESULTS: 532 People attended to the study. Avarage age of the people that joined the survey was 40.31± 15.13 years , minimum age was 18, maximum age was 88. %41.7 Of volunteers (n=222) were living in Çankaya which had very high human development index, %35.5 of them(n=188) were living in Mamak which had middle human development index and %23 of volunteers(n=122) were living in Polatlı which had high human development index. %50.9 Of volunteers (n=271) were women,%49.1 of them (n=261) were men. %35.5 Of volunteers had at least one chronic disease and %35.8 of them were using at least one drug. In a health problem situation, %52.4 of volunteers prefered to consult primary care services,%23.3 prefered public hospitals, %9.3 prefered training and research hospitals, %4.9 prefered university hospitals,%9.3 prefered private health services and %0.6 of volunteers prefered to consult pharmacy. Social health assurance, easy access, reliability and to be examined by the same doctor were the first choises for the health service preference reasons.CONCLUSION: Although, in this study volunteers choosed primary care services dominantly,in general view,expected and wanted preference ratios of primary health services was not reached for low costing and effective health system. Firstly chosen health services preferences did not influenced by age,gender and education of the volunteers, as the income rate increased, usage of private health service ratio increased according to our study results. Abouth this issue, more extensive studies must be performed to scrutinise preference reasons.KEYWORDS: Health Service Preferences, Human Development İndex, Primary Care Services