Ergenlerde problemli internet kullanımı, saldırganlık ve olumlu sosyal davranış arasındaki ilişkinin incelenmesi: Ahlaki uzaklaşmanın aracı rolü

Abstract

Bu çalışmanın amacı ergenlerde problemli internet kullanımı, saldırganlık ve olumlu sosyal davranış eğilimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve bu ilişkilerde ahlaki uzaklaşmanın aracı rolünün araştırılmasıdır. Buna ek olarak, internet kullanım süresi ve internet kullanım amaçları gibi değişkenler ile yaş, cinsiyet, gelir durumu gibi demografik değişkenlere göre de problemli internet kullanımı, saldırganlık, olumlu sosyal davranış eğilimleri ve ahlaki uzaklaşmadaki değişimlerin incelenmesi planlanmıştır. Araştırmaya Konya ilindeki üç merkez ilçe olan Meram, Karatay ve Selçuklu ilçelerinde yer alan önceden belirlenmiş yedi farklı lisede eğitim görmekte olan 479 öğrenci katılmıştır. Oluşturulan bilgi formu aracılığı ile çalışmada katılımcıların internet kullanımları ile ilgili bilgilere ek olarak, sosyo-demografik bilgileri öğrenilmiş ve katılımcılar İnternette Bilişsel Durum Ölçeği, Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği, Buss-Perry Saldırganlık Ölçeği, Olumlu Sosyal Davranış Eğilimleri Ölçeği'ni doldurmuşlardır. Çalışmadan elde edilen bulgular incelenirken SPSS Statistics 23 ve IBM SPSS Amos 21 paket programları kullanılmıştır. Çalışmanın temel hipotezlerini test etmek için yapısal eşitlik modellemesinin bir alt türü olan yol analizi yürütülmüştür. Çalışmada, problemli internet kullanımının saldırganlık, sözel saldırganlık, fiziksel saldırganlık, öfke ve düşmanlık değişkenlerinde artışı yordadığı ve ahlaki uzaklaşmanın bu ilişkiye kısmi ve tam aracılık ettiği bulgulanmıştır. Buna ek olarak, problemli internet kullanımının kamusal olumlu sosyal davranışlarda artışı, özgeci, itaatkâr ve gizli olumlu sosyal davranışlarda ise azalmayı yordadığı, bu ilişkilerin kısmen veya tamamen ahlaki uzaklaşma aracılığı üzerinden gerçekleştiği görülmüştür. İnternet kullanım süresi, internet kullanım amaçları ve demografik değişkenlere göre de problemli internet kullanımı, saldırganlık ve olumlu sosyal davranış eğilimlerinde çeşitli farklılaşmalar görülmüş, tüm bulgular alanyazın bulguları ile birlikte tartışılmıştır.Anahtar kelimeler: problemli internet kullanımı, ahlaki uzaklaşma, saldırganlık, olumlu sosyal davranışlar, ergen

The aim of this study is to examine the relations between problematic internet use, aggression and prosocial tendencies among adolescents, and to investigate the role of moral disengagement as a mediator. In addition, whether differences occur in problematic internet use, aggression, prosocial tendencies and moral disengagement according to certain variables such as duration and purposes of internet use as well as demographic variables is aimed to be examined. Participants were 479 students from seven different types of preselected high schools that reside in three districts of Konya. Participants filled a battery of questionnaires including demographic information form, Online Cognitions Scale, Buss-Perry Agression Questionnaire and Prosocial Tendencies Measure. Analyses were conducted using SPSS Statistics 23 and Amos 21 software packages. Path analysis as a subset of Structural Equation Modeling was utilized while testing basic hypotheses of the study. Problematic internet use was found to predict increases in moral disengagement, aggression, verbal aggression, physical aggression, anger and hostility. Moral disengagement was found to mediate this relationship, fully or partially. Problematic internet use was found to predict increases in public prosocial tendencies and decreases in altruistic, compliant and anonymous prosocial tendencies. Moral disengagement partially or fully mediated the relationships. In addition, problematic internet use, aggression, prosocial tendencies and moral disengagement were found to differ significantly in relation to other variables such as duration and purposes of internet use as well as demographic variables. Findings were discussed within the context of literature.Keywords: problematic internet use, moral disengagement, aggression, prosocial behavior, adolescent