İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme yöntemlerinin bulanık mantık yaklaşımı ile analizi: KOBİ uygulama örneği

Abstract

Bilim, sanayi ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak iş sağlığı ve güvenliği alanındaki risk sayısının ve çeşitliliğinin artması ile birlikte ayrıca bu konudaki yasal zorunluluklar nedeniyle risk değerlendirme kavramı önem kazanmıştır. Ülkemizde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenebilmesi için 2012 yılında müstakil 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkartılmıştır. Bu kanunun önleyici yaklaşımının temelinde risk değerlendirmesi yer almaktadır.Bu tez çalışmasında, KOBİ'lerde yaygın olarak kullanılan dört farklı risk değerlendirme yöntemi analiz edilmiş ve bu yöntemler bir KOBİ'de uygulanmıştır. Bu yöntemler; `3T Risk Değerlendirme Yöntemi`, `5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi`, `Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi` ve `Hata Türü Etkileri Analizi Risk Değerlendirme Yöntemi`dir. Bu çalışmadaki risk değerlendirme uygulaması diğer KOBİ'ler için de örnek teşkil etmektedir.Yukarıda bahsedilen dört farklı risk değerlendirme yönteminden ayrı ayrı elde edilen risk öncelik skorları, MATLAB ve Simulink ortamında bulanık mantık yaklaşımı ile analiz edilerek, bu dört risk değerlendirme yöntemini kapsayan tek bir çıkarım elde edilmiştir. Yapılan bu çalışmada; `çok düşük`, `düşük`, `orta`, `yüksek` ve `çok yüksek` gibi kesinlik ifade eden risk önem dereceleri, belirli bulanıklık derecelerinde ifade edilebilen risk önem derecelerine dönüştürülerek, bu dört yöntemin ortak sonucunu kapsayan tek bir risk önem derecesi elde edilmiştir. Bu sayede işletmedeki tüm riskler için risk hiyerarşisi elde edilmiştir.

The concept of risk assessment has gained much importance with the increase of the number and diversity of the risks in the field of occupational health and safety due to the developments in science, industry and technology and also with the legal obligations concerning this subject. In our country, in order to prevent work accidents and occupational diseases Occupational Health and Safety Act, numbered 6331, was introduced. On the very basis of the preventive approach of this act lies risk assessment.In this thesis study, four different risk assessment methods which are widely used on SMEs were analyzed and applied on a SME. These methods are; `3T Risk Assessment Method`, `5x5 L-type Matrix Risk Assessment Method, `Fine-Kinney Risk Assessment Method` and `Risk Assessment Method of Failure Mode and Affects Analysis`. Practice of risk assessment in this study serves as a model for other SMEs as well.Risk priority scores, which were obtained by using the four different risk assessment methods aforementioned, were analyzed in the settings of MATLAB and Simulink with the approach of fuzzy logic and an inference was reached containing these four risk assessment methods. In this study, single risk importance degree compassing the common outcome of these four methods was obtained by converting the risk importance degrees which expresses precisions like `Too low`, `Low`, `High`, `Too high` into risk importance degrees which can be expressed in certain opacity degrees. By this means a risk hierarchy was obtained for all of the risks in the business.