Petrol rafinerilerinde proses güvenliği: Vakum distilasyon kolonunda yarı kantitatif HAZOP örneği

Abstract

Proses güvenliğindeki açıklar büyük endüstriyel kazalara sebep olmaktadır. Proses güvenlik yönetiminin unsurlarından biri olan tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi çalışmalarında gerçekleşebilecek olası hatalar, insan ve çevre üzerinde istenilmeyen uzun vadeli etkilerin oluşacağı büyük kazalara neden olmaktadır. Büyük kazaların önlenmesi için ekipman arızaları, imalat, tasarım ve montaj hataları, yanlış bakım, yanlış kullanım, malzeme hatası, metal yorgunluğu, korozyon, kaynak kusurları, insan hatası vb. proses tehlikelerinin tanımlanması ve analiz edilmesi proses güvenlik yönetim sisteminde temel ilkedir. Bu çalışmanın amacı; proses güvenliğine katkı sağlanması çerçevesinde bir petrol rafinerisinin vakum distilasyon kolonunda oluşabilecek olası kaza risklerinin tespit edilmesidir. Bu kesitsel çalışmada kaza risklerinin tespiti için yarı kantitatif HAZOP analiz yöntemi kullanılmıştır. HAZOP çalışması kapsamında 66 olası sapma, 238 sapma nedeni, 287 sonuç, 651 bariyer ve 113 öneri tanımlanmıştır. Vakum distilasyon kolonunda kaza risklerinin tespitinde yarı kantitatif HAZOP analiz yönteminin kullanımıyla etkili sonuçlar elde edilmiştir. Kolondaki sapmaların en sık nedenlerinin kontrol loop arızası, kaçak/ sızdırma ve mekanik arıza kaynaklı olduğu tespit edilmiş ve en sık kaza riskinin ise % 66,9'luk oranla büyük kaza riskleri olarak bilinen operasyonel bozulma, yangın, patlama ve ürün kaybı olduğu ortaya konulmuştur. Kaza risklerinin en çok varlık hasarına sebep olduğu, en çok kaza riskinin ise vakum kolonu tepe sistemi ve vakum kolonu dip sisteminde oluşabileceği tespit edilmiştir. Tesise sunulan 113 önerinin; % 87,7'sinin tasarımda, % 5,3'ününise proses güvenlik yönetim sisteminde yapılacak değişikliklere ilişkin öneriler olduğu tespit edilmiştir.

The holes in the process safety cause major accidents. Possible errors that can occur in the identification studies for hazards and risks which is one of the elements of process safety management cause resulting major accident having undesirable long - term effects on human and environment. For preventing major accidents, identification and analysis of process hazards due to equipment failures, manufacturing design or montage defects, improper maintenance, misuse, material defects, metal fatigue, corrosion, welding defects, human failure etc. are the main principles of process safety management. The aim of present study is to investigate possible accidental risks occurring in Vacuum Distillation Column of oil refining within contributing to the process safety frame.In this cross - sectional study, semi quantitative HAZOP analysis was used for identifying accidental risks. By means of HAZOP studies 66 possible deviations, 238 deviation reasons, 287 results, 651 barriers and 113 proposals were identified. In the determination of accidental risk in the vacuum distillation column by applying semi quantitative HAZOP analysis method, effective results were obtained. The most common causes of deviations in the column have been found as control loop failure, leakage and mechanical failure. It is stated that the most common accidental risks are as a portion of 66.9 % operational deterioration, fire, explosion, release known as major accident risk. It is identified that the accidental risks mostly cause existence damage and the highest accidental risk occurs in the `vacuum column over head system` and `bottom of the vacuum column system` 87.7 % of 113 the proposed recommendations are changes in the plant design, 5.3% is about changes in the process safety management system.`