Enerji arz güvenliği çerçevesinde LNG`nin rolü ve Türkiye

Abstract

Dünya üzerinde enerji kaynaklarının eşitsiz dağılımı nedeniyle enerji arz güvenliği kavramı ve bu konuda alınacak tedbirler tüm devletler açısından birincil ekonomik öneme sahip bir olgu olarak öne çıkmaktadır. Bu durumun en önemli nedeni ise, enerjinin toplumun işleyişi ve endüstriyel rekabet açısından sürekli ve uygun fiyatlı enerji tedarikinin şart olmasıdır. Dünya üzerindeki bu eşitsiz dağılım ve enerjiye ilişkin arz ve talep durumu, devletlerarası bir perspektif arz etmekte ve çoğu zaman devletler ile yabancı yatırımcıların karşı karşıya gelmesi nedeniyle uluslararası ilişkileri de şekillendiren bir boyut kazanmaktadır.Bu tez kapsamında enerji arz güvenliği uluslararası ilişkilerin dört yaklaşımı çerçevesinde irdelenmektedir. Bu çerçevede sırasıyla realist, kurumsal, yeni ekonomik ve uluslararası politik ekonomi yaklaşımları çerçevesinde devletlerin enerji arz güvenliğine ilişkin yaklaşımları incelenmiştir.Tezin esas olarak incelediği alan ise, yukarıdaki yaklaşımlar çerçevesinde, enerji arz güvenliği kavramını kaynak, güzergâh, altyapı güvenliği açısından değerlendirerek, risklerin minimize edilmesi açısından LNG'nin önemidir.Sonuç olarak ise, LNG'nin Türkiye'nin arz güvenliğinin sağlanmasındaki rolü tartışılmaktadır. Ülkemiz coğrafi konumu itibariyle, dünya petrol ve doğal gaz kaynaklarının dörtte üçüne yakınlığa sahiptir. Bununla birlikte, özellikle Orta Doğu bölgesindeki söz konusu kaynaklara sahip olan devletler, siyasi istikrarsızlıklara da konu olmaktadır. Bu nedenle, enerji arz güvenliğinin sağlanması açısından Türkiye'nin geliştireceği stratejilerin bölgenin özellikleri de dikkate alınarak geliştirilmesi önem arz etmektedir. Bu noktada, kaynağa sahip olan devlet ile tüketici devlet arasında uzun dönemli karşılıklı bağımlılık yaratan doğalgaz boru hatları ve bununla beraber transit riskleri Türkiye enerji ekonomisinin en önde gelen tartışma konusu olmuş ve hatta Türkiye'nin uluslararası ilişkiler politikalarını etkileyen bir faktör haline gelmiştir. Boru hatları ile meydana getirilen kaynak ve güzergâh riskleri özellikle İran ve Azerbaycan tarafında meydana gelen kısıt ve kesintiler ile çoğu endüstriyel bölgeyi tehdit eden nitelik arz etmektedir. Türkiye'nin özellikle doğal gaz tedarikinin yaklaşık yüzde elli beşini sağladığı Rusya ve boru hattı ile tedarik sağladığı diğer bir ülke olan İran politik risk açısından sahip oldukları konum sebebiyle, son yıllarda Türkiye'nin enerji politikalarında yeni alternatiflerin geliştirilmesi gereğini doğurmuştur. Bu kapsamda, Akdeniz, Ege ve Karadeniz'e sahildar olan Türkiye açısından LNG gibi dünya pazarlarından tedariki sağlanabilen bir kaynağın kullanımının enerji arz güvenliği bağlamında önemli bir destek oluşturduğu sonucuna varılmaktadır. Bu çerçevede, geliştirilebilecek yüzen LNG terminali gibi yeni projelerin uluslararası deniz hukuku, seyrüsefer serbestisi açısından boğazlar hukuku açısından değerlendirilmesinin gereği ortaya çıkmaktadır. Tez son olarak ise, AB'ye uyum süreci çerçevesinde LNG yatırımlarına ilişkin hukuki çerçevenin nasıl olması gerektiği de dikkate değer diğer bir husus olarak irdelemektedir.Anahtar Kelimeler: Enerji, Uluslararası İlişkiler, Doğal Gaz, LNG, Enerji Arz Güvenliği, Uluslararası Politik Ekonomi

Uneven distribution of energy resources globally has resulted in the prioritisation of energy security and the means of assuring security of supply in the agendas of the states. The most important reason for this situation is that reliable and low cost energy is a necessary condition for the functioning of the society and the industry.This uneven distribution and demand and supply condition of energy resources presents an intergovernmental perspective and shapes international relations as states and foreign investors come across each other to undertake energy investments.Throughout this dissertation, energy security will be scrutinised according to four schools of international relations. These schools are realistic, institutional, new political economics from the perspective of energy and international economy politics respectively.The main focus of the dissertation is the analysis and the role of LNG as a possible means to decrease source, route and infrastructure related risks.In conclusion, the role of LNG for the security of energy supply in Turkey is discussed. Turkey is close to 75 percent of energy resources globally due to the geographical positioning. Though, especially Middle Eastern states possessing these resources are generally under political instability. Accordingly it is imperative that Turkey has to develop its energy strategies with this awareness. From this perspective, oil and gas pipelines that create a long term dependence and transit risks has been the focal point of energy security discussions of Turkey and even affected international relations. Source and route risks as a result of oil and gas pipelines has reached a status that threatens important industrial zones especially due to technical and non-technical supply failures of Iran and Azerbaijan. Due to dependence of almost 60 percent to Russia and politically risked Iran, Turkey has to create new alternatives in energy politics.Within this scope, LNG is an important support for energy security in Turkey as the country has the capacity to import from Mediterranean, Aegean and Black Sea regions. New projects like floating LNG terminals have been discussed from the perspective of the law of straits, international maritime law and navigation regulations throughout the dissertation. Finally the frame of law to regulate LNG investments from the perspective of EU accession is analysed. Keywords: Energy, International Relations, Natural Gas, LNG, Energy Supply Security, International Economy Politics