Relepsing remitting multipl skleroz hastalarında atak ve remisyon dönemlerinde serum D vitamini düzeylerinin ve nöropsikolojik testlerle ilişkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Çalışmamıza McDonald tanı kriterlerine göre kesin Relapsing Remiting Multipl Skleroz (RRMS) tanısı almış olan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Kliniği ve MS Polikliniği'nde izlenen 32 MS hastası ve kontrol grubuna da herhangi bir nörolojik hastalığı olmayan 15 sağlıklı gönüllü alındı. RRMS hastalarında atak sırasında alınan serum örneklerinden D vitamini metabolizmasına yönelik olarak 25 hidroksivitamin D, PTH, TSH, Ca, P, Mg, Cl, ALP, Kreatinin çalışıldı ve nörolojik muayeneleri yapılarak Expanded Disability Status Scale (EDSS) ? Genişletilmiş Özürlülük durum ölçeği'ne göre özürlülük durumları belirlendi. Hastaların yorgunluk, dikkat, depresyon, anksiyete ve kognitif durumları, uzman psikolog tarafından Fatigue Severity Scale (FSS) - Yorgunluk Şiddet Skalası, Paced Auditory Serial Addition Test (PASSAT), Beck Depresyon Envanteri, Sürekli kaygı ölçeği (STAI Form TX-1-2), Mini Mental State examination (MMSE) ve MS'te Benedict Kognitif Bozukluk testleri ile psikometrik olarak değerlendirildi. Atak döneminde değerlendirilen tüm hastalar 2 ay sonra remisyon döneminde de aynı parametreler açısından yeniden değerlendirildi ve MS'lilerde relaps ve remisyon dönemlerindeki D vitamini metabolizması ile ilgili değişiklikler karşılaştırıldı. Aynı yaş grubunda ve benzer eğitim seviyesindeki, önemli herhangi bir sağlık problemi ve nörolojik hastalığı olmayan 15 sağlıklı gönüllüden oluşan kontrol grubunda da aynı parametreler incelenerek, MS hastalarının relaps ve remisyon dönemlerindeki verileri ile karşılaştırıldı.Hastalara yaşı, cinsiyeti, doğum yeri, şu anda nerede yaşadığı, ne zamandan beri yaşadığı, daha önce nerede yaşadığı, diyet alışkanlıkları, güneş ışınlarına maruziyet derecesi, daha önce steroid alıp almadığı, aldı ise kaç defa ve ne yolla (İV, Oral) aldığı, daha önce D vitamini tedavisi alıp almadığı, kaç yıllık MS hastası olduğu, kaç atak geçirdiği, immun modülatör tedavi alıp almadığı, başka bir otoimmun hastalığının olup olmadığı, ailede başka MS hastası olup olmadığı, sigara kullanıp kullanmadığı, devamlı kullandığı ilaçlar olup olmadığı hakkında sorular içeren 21 soruluk bir anket uygulandı. Anketlerden elde edilen veriler ile biyokimyasal sonuçlar, EDSS skorları ve psikometrik test sonuçları istatistiksel korelasyon yöntemleri ile karşılaştırıldı. Sonuçlar literatür verileri ile karşılaştırılarak tartışıldı.Çalışmamızda MS hastalarında serum 25(OH)D düzeylerinin kontrol grubuna göre düşük olduğu, serum 25(OH)D seviyeleri ile EDSS skorları arasında ters orantı olduğu tespit edildi, RRMS hastalarında serum 25(OH)D seviyelerinin relaps dönemlerinde remisyon dönemlerine göre daha da düşük olduğu gösterildi. D vitamini metabolizması ile ilgili diğer biyokimyasal parametrelerle ilgili olarak hasta ve kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmadı. Hastalara uygulanan yorgunluk, dikkat, depresyon, anksiyete ve kognitif durumları ile ilgili psikometrik testlerde kontrol grubuna göre daha kötü skorlar elde edildi ve bu skorların relaps dönemlerinde daha da kötüleştiği gözlendi. Ancak bu skorlar ile serum 25(OH)D seviyeleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmadı.Anahtar kelimeler: Multipl skleroz, D vitamini, 25(OH)D

The Assesment of Serum Vitamin D Levels and Relation Between these Levels and Neuropsychologic Tests at Relaps and Remission Periods in Relapsing Remitting Multiple SclerosisIn our study, we assessed 32 patients who had diagnosed RRMS certainly acording to McDonald criteria and fallowed in Uludag Universty Medical Faculty Neurology Clinic and Policlinic and 15 healthy volunteers. 25(OH)D, PTH, TSH, Ca, P, Mg, Cl, ALP and kreatinin levels detected in blood at relaps time in RRMS patients according to vitamin D metabolism. Neurologic examination were performed and Expanded Disability Status Scale (EDSS) were determined. The patients were assesed by expert psychologist with Fatigue Severity Scale (FSS), Paced Auditory Serial Addition Test (PASAT), Beck Depression Scala, STAI Form TX-1-2, Mini Mental State Examination (MMSE), Benedict Cognitive İmpairment tests psychometricaly. All parameters in releps period were compared with remission period two months later. Also the same parameters examined in 15 healthy volunteers whose age and education level were similar to patients. The data was compared with RRMS patients relaps and remission data.The questionnare including age,sex,birth town, living town, previous living town, diet habits, degree of exposing to sunlight, steroid usage, usage time and method (iv, oral), vitamin D usage, duration of MS disease, relaps numbers, profilactic therapy, another autoimmun disease presence, MS presence in family, smoking, regular medication state was applied to patients. The data from questionnare was compared with biochemistry results, EDSS scores and psychometric test result using statistical correlation methods. And then the results were compared with ecture data and discussed.We found lower serum levels of 25(OH)D in MS patients than control group and there was negative correlation between serum 25(OH)D levels and EDSS scores. There was no significial difference between patients and control group according to other biochemistrical statistically. The psychometric test scores about fatigue, attention, depression, anxity and cognitive state were lower in patients and these scores got worse at relapsing period. But there was no significial difference between these scores and serum 25(OH)D levels statistically.Key words: Multiple sclerosis, Vitamin D, 25(OH)D