NATO`nun Güneydoğu Kanadında ABD`nin Türkiye ve Yunanistan`la ilişkileri (1960-1967)

Abstract

İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından dünyanın ideolojik açıdan ikiye bölünmesi, ortaya çıkan Batı ve Doğu blokları arasında bir Soğuk Savaş'ın başlamasına neden oldu. Bu dönemde Doğu bloğunun lideri konumunda olan SSCB'ye karşı ciddi bir tehdit algılamasına sahip olan Türkiye ve Yunanistan, Batı bloğuna dahil olarak Batı'nın koruyucu şemsiyesinden yararlanmak ve aynı zamanda alacakları dış yardımlarla da kalkınmalarını sağlamak istediler. Karşılıklı beklentilerle başlayan Türk-Amerikan ve Yunan Amerikan ilişkileri 1950'li yıllar boyunca önemli mesafe katetti. Ancak 1960'lı yıllarla birlikte ABD ve SSCB arasında gelişen ilişkiler nedeniyle Soğuk Savaş'ın bir `yumuşama` evresine girmesi ve aynı dönemde Türkiye ve Yunanistan'ın yaşamsal çıkarları olarak gördükleri Kıbrıs sorunu nedeniyle birbirlerine karşı tavır almaları iki ülkenin de 1950'li yıllar boyunca ABD ile kurmuş oldukları ilişkileri önemli ölçüde etkiledi. Bu nedenle, yapılan çalışmanın temel sorununu 1960-1967 dönemi boyunca ABD'nin Yunanistan ve Türkiye'den NATO ittifakına katılırlarken ittifaka sağlayabileceklerini düşündüğü katkıyı alıp alamadığının ve bu iki ülkenin de bu dönemde ittifakın en güçlü üyesi ABD'den bekledikleri desteği siyasi, askeri ve ekonomik açılardan görüp göremediklerinin araştırılmasıdır. Yapılan çalışma boyunca elde edilen bulgulardan, 1960-1967 yılları arasında ABD'nin Yakın ve Orta Doğu bölgesindeki çıkarlarını korumak adına NATO güneydoğu kanadındaki müttefikleri Türkiye ve Yunanistan'ı zaman zaman karşısına alabildiği ancak hiçbir zaman söz konusu müttefikleriyle arasındaki ilişkiyi tamamen koparmamaya özen gösterdiği; Türkiye ve Yunanistan'ın söz konusu dönemde kendilerini ABD için vazgeçilmez birer müttefik olarak gördükleri ve bu yüzden aralarındaki anlaşmazlıklarda ABD'nin desteğini her zaman kendilerinden yana bekledikleri, ancak çoğu durumda her iki devletin de aynı anda ABD'nin tutumundan memnun kalmadıkları da ortaya çıkmıştır.

After the end of World War II , the world has ideologically divided into two hemisphere. In this period, Turkey and Greece which have also serious perceptions of threat towards the USSR wanted to become members of the emergent western block for taking advantage of the protective power of the west through foreign aid. The US has provided with these countries membership of the NATO since it aimed to limit the influence of Eastern bloc in that region as well. Through the 1960s, due to the evolving relationship between the United States and Soviet Union, Cold War has entered into a `detente` period. In this period, Turkey and Greece have also voiced their opposition to each other since the Cyprus problem has seen as a vital interest by both countries. This situation had significantly affeceted the relations of those countries with the U.S. throughout the 1960s. As a result of the study, it could be argued thar the U.S has sometimes objected to Turkey and Greece, but despite all the tensions, it has not completely severed its relationship with them since both countries are key members of NATO to protect US interests in the Middle East. In this study, the reltionship U.S with Greece and Turkey compared throug the case of the Cyprus problem. Turkey and Greece have both seen themselves as an important and an indispensable allies of the US but both countries are dissatisfied from the attitude of the US in many cases within this period.