Pop art döneminin Türk özgün baskı resim ve plastik sanatlar üzerine etkileri

Abstract

İkinci dünya savaşının hemen ardından 1950'li yılarda tüketim toplumunun bir yansıması olarak ortaya çıkan Pop Art, liderliğini İngiltere'de Richard Hammilton'un yaptığı ve Londra'da küçük bir grup sanatçının çabalarıyla ilk defa izleyici ile tanışan Pop Art, Amerika da yaygınlaşıp güncelliğini korumayı başarmıştır. Popüler kültüre uygun `Pop` sözcüğü Andy Warhol, David Hockney, Roy Lichtenstein ve Eduardo Paolozzi gibi sanatçılar tarafından kullanılmıştır. Pop Art'ın bu öncüleri, ikinci dünya savaşı sonrası soyut dışavurumcu sanatın güdümündeki çağdaş sanat anlayışına tepki oluşturup, popüler kültürün toplum üzerindeki etkilerini konu alan alternatif açılımlar oluşturmaya çalışmışlardır. Pop Art Türkiye'ye 1980'li yılların ortalarında girebilmiştir. Dünyanın birçok diğer ülkesinde de, temeli tüketime dayalı olan sanat, tüketim kültürünün gelişimine paralel olarak hızla gelişmiş ve sanatçılarının özgün örnekler oluşturması için uygun zemin hazırlamıştır. Pop Art Türkiye'deki sanat ortamına yurt dışından `ithal` edilmiş bir sanat tavrı olarak girebilmiştir. Sanatçılarımızın çoğu gerek yurtdışı seyahatlerinde sıkça karşılaştıkları, gerekse öğrenim süresince öğrendikleri ve etkilenmeye değer buldukları Pop Art'ı, tüketime yönelik bir sanat olarak görülmüştür. Türk Plastik sanatında ve özgün Baskıresim sanatında Pop Art çok etkili olmamıştır. Yine de bu dönemde, Burhan Doğançay, Altan Gürman, Zekai Ormancı ve Özdemir Altan gibi sanatçıların Pop Art'tan etkilendikleri görülmüştür. Kısacası yapılan araştırmalarda görülmüştür ki, Pop Art dünyada sanat anlayışının değişimine sebep olurken, Türkiye'de o dönemde gerekli koşulların elverişsiz olması nedeniyle ilgi görmemiştir. Ancak hiç kuşkusuz, daha sonra günümüz Türk sanatçılarının çalışmalarında etkisi fazlasıyla görülmüştür.

After a short period from the World War 2, Pop Art appeared as a reflection of consumer society in 1950s. Its leader was Richard Hamilton from England. It was firstly known by a small group of artists in London. It started to be more common and kept its actuality. The word `Pop` were uttered by different artists such as; Andy Warhol, David Hockney, Roy Lichtenstein and Eduardo Paolozzi. Those Pop Art pioneers showed their reaction about modern arts perceptivity under the control of expressionists. They tried to create alternative expansions about the effects of popular culture on society. Pop Art was started to apply in Turkey, in the middle of 1980s. All over the countries in the world, it developed rapidly in parallel consumer society and set the stage for personal samples created by the artists. Pop Art imported from foreign countries as a manner of art. In general our artists met Pop Art both their journeys to another countries and process their education. It was also seen that it was a sort of art which is all worth to affecting. Pop Art was so effective in Turkish Plastic Art and in Özgün Baskıreim's art. And again in that period, there were seen many artists who affected Pop Art, such as; Burhan Doğançay, Altan Gürman, Zekai Ormancı and Özdemir Altan. In short, it's seen that Pop Art caused the changes of sensibility for art in the world, meanwhile in that period because of ineligible conditions Pop Art was not popular in Turkey. But then on Turkish artist's pictures, Pop Art was realized in detail very much.