Elazığ Büyükçay mikrohavzasının karbon tutulumunun belirlenmesi

Abstract

Yüksek araziler ve sulak alanlardaki bitki örtüsü ve toprağın yer aldığı karasal ekosistemler, küresel karbon (C) döngüsünü önemli ölçüde etkilemektedir. Bu iki arazi tipi, doğal koşullar altında, atmosferik karbon dioksit (CO2) ve metan (CH4) depolandığı önemli yerlerdir. Bununla birlikte, ormanlık alan, mera ve sulak alanların tarımsal ekosistemler ve kentsel arazilere dönüştürülmesi ekosistemin C stoklarının tüketmesine yol açarak, sera gazı emisyonlarını arttırmaktadır. Bu çalışmada, Elâzığ ilinde uygulanan Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesinde Büyükçay Mikro Havzası Planı kapsamında yapılan ormancılık, mera iyileştirmeleri, iyi tarım uygulamaları, sulama ve enerji alt planlarında yapılan faaliyetler ile bozulan doğal dengenin stabil hale getirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanının önemli bir bölümünde topoğrafyanın oldukça engebeli ve yüksek eğimli olması, bölgenin en önemli sorunun erozyon olmasına yol açmıştır. Bu nedenle, havzada öncelikli olarak erozyonun önlenmesine yönelik çeşitli kültürel tedbirler hayata geçirilmiştir. Farklı koruma ve geliştirme tedbirlerinin uygulandığı alanlarda gerçekleşen veya gerçekleşmesi muhtemel karbon tutumu ile ilgili hesaplamalar yapılmıştır. Yapılan ağaçlandırma, toprak muhafaza ve erozyon kontrol çalışmaları sonucu mikro havzadaki bitki örtüsünde gözle görülür bir iyileşme tespit edilmiştir. Büyükçay mikro havzasında yapılan çalışmalar ile havzadaki organik karbon stoku üzerinde etkili olan faktörler tespit edilmiştir. Araştırma bulguları, Büyükçay Mikro Havzasında toplam 145287.787 ton karbon depolandığını göstermiştir.

Terrestrial ecosystems with vegetation and soil in highlands and wetlands have a significant impact on the global carbon (C) cycle. These two land types are important places where, under natural conditions, atmospheric carbon dioxide (CO2) and methane (CH4) are stored. However, the transformation of forests, pastures and wetlands into agricultural ecosystems and urban lands leads to depletion of the C stocks of the ecosystem, increasing greenhouse gas emissions. This study aimed to stabilize the deteriorated natural balance by forestry, pasture improvements, good agricultural practices, irrigation and energy sub-plans within the scope of Büyükçay Micro Basin Plan in Murat River Basin Rehabilitation Project implemented in Elazığ province. Topography in a significant part of the study area is very hilly and sloppy, therefore, the most important problem of the region was determined as the erosion. In order to conserve the soils, various cultural measures aimed at preventing erosion have been implemented in the basin. Possible and likely carbon sequestration potential of the areas where different conservation and development measures have been applied was calculated. Significant improvement was achieved in the flora of the micro-catchment due the implemented activities of afforestation, soil conservation and erosion control. The factors affecting the organic carbon stock in the Büyükçay Micro Basin were determined. The research findings showed that 145287.787 tons of organic carbon has been sequestered in Büyükçay Micro Basin.