Marino Sanudo Torsello`nun gözünden XIV. yüzyılın birinci yarısında Ege`de egemenlik mücadelesi, 1291-1353: Latinler, Denizci Türkmen Beylikleri ve Haçlılar

Abstract

Haçlıların Doğu Akdeniz'deki son dayanak noktası olan Akka'nın, 1291 yılında Memlûk ordusu tarafından zaptedilmesi, beklenmedik bir sonuç olmamakla birlikte Hıristiyan Batı'da büyük yankı uyandırmıştır. Akka'nın düşüşünden 1336 yılında Fransa Kralı VI. Philippe'nin Haçlı Seferi projesine kadar geçen dönemde, kraliyet ailesine mensup kişilerden tacirlere, diplomatlardan din adamlarına ve asker kökenli kişilere kadar farklı yazar grupları tarafından Kutsal Toprakların yeniden ele geçirilmesi için birçok plan, proje ve teklif metni kaleme alınmıştır. Başlangıçta `kâfir Müslümanların` toprağı Mısır ile `sapkın Hıristiyanların` başkenti İstanbul'un işgali ve akabinde Kutsal Toprakların zaptının hedeflendiği bu projeler, XIV. yüzyılın birinci çeyreğinden itibaren Batı Anadolu'daki denizci Türkmen beyliklerinin, Ege'deki Latin çıkarlarına karşı oluşturduğu tehlikenin tehdit algılamasında birinci sıraya yükselmesiyle hedef değiştirerek, Türklere karşı Haçlı Donanma İttifakları tesis edilmesi çabalarına dönüşmüştür. Bu kapsamda 1334 ve 1344 tarihlerinde, Müslüman Aydınoğulları Beyliği'nin deniz gücünün merkezi ve önemli bir liman kenti konumundaki İzmir üzerine iki defa Haçlı İttifak Donanması saldırısı gerçekleştirilmiştir. Haçlı Seferi projelerinin geçirdiği bu değişim ve dönüşümü en iyi şekilde yansıttığını düşündüğümüz Venedikli Haçlı Seferi teorisyeni Marino Sanudo Torsello'nun Liber Secretorum Fidelium Crucis adlı eseri ve konuya ilişkin 1323-1337 yılları arasında kaleme aldığı mektuplardan yola çıkarak, bu saldırıların tarihî arka planında yatan gerçekleri ve yaşananları konu edindiğimiz bu çalışmada, aynı zamanda dönemin Latin, Bizans ve Türk kaynaklarına dayanarak, XIV. yüzyılın birinci yarısında Ege'de cereyan eden egemenlik mücadelesini de en ince detaylarıyla ele almaya çalıştık.

The Mamluk conquest of Acre, the last castle of Crusaders in the eastern Mediterranean, in 1291 was not surprising but created great echoes in the Christian West. From the time of Acre's capture to the project of Philip VI's Crusade in 1336, many plans, projects and treatises were inked by a large group of writers ranging from the members of the royal families to mercants, from diplomats to clergy and people of military background in order to recover the Holy Land. At the beginning, these projects targeted the recover of the Holy Land rşgt after the occupation of Egypt -the land of `infidel Muslims`- and Constantinople -the capital of `heretical Christians`. As of the first quarter of 14th century, after Turcoman Maritime Emirates in Western Anatolia started to pose a danger against the interests of Latins in the Aegean region, they turned into the attempts for anti-Turkish league. In this context, in 1334 and 1344, two attacks were carried out by Crusader Naval League on Izmir which was considered to have been the center and the most sifnificant harbour of Aydin Principality's sea power. This thesis examines the shifting of Crusader's impetus from Holy Land towards the Aegean and put forwards the facts and the events in the historical background of these attacks by studying the book titled Liber Secretorum Fidelium Crucis written between 1306 and 1321, and the letters penned by Venetian Crusade theorist Marino Sanudo Torsello between 1323 and 1337. Also, this study discusses in all details the struggles for sovereignty that took place over the Aegean region in the first half of the fourteenth century by using the Latin, Byzantine and Turkish sources of this period.