Bursa yöresinde yetişen önemli zehirli bitkilerin toksikolojik özellikleri

Abstract

Bu araştırmada, Bursa yöresindeki ilçe, bucak ve köylerin çevresinde yetişen zehirli bitkilerin belirlen mesi amacıyla 1388-1385 yıllarını kapsayan iki yıllık bir tarama yapıldı» Bitki türleri botaniksel alarak be lirlendi ve yörede yetişen zehirli bitkilerin yayılışını gösteren bir harita hazırlandı. Saha araştırmalarına ek olarak, bazı zehirli bitki örnekleri üzerinde toksikaio jik muayeneler gerçekleştirildi. Saha çalışmasının sanuçlarına göre Datura stramo nium. Hypericum perforatum. Sorghum halepensa. Pepaver rhoeas, Xanthium strumarium ve euphorbia türlerinin yörede yaygın zehirli bitkiler olduğu bulundu. Bursa-Arabayatağı Köyü, Orhaneli-Çöreler Köyü ve Bursa-Görükle Bucağı 'ndan toplanan Datura stramonium numune lerinin yapra klarındaki tuta! alkaloit içeriği, sı rasıyla % D. 246, % D.2D3 ve % 0.210 olarak saptandı- Hycscyemus yapraklarının alkaloit düzeyi Bursa Kayapa Köyünden alınan numunelerde % 0.251 ve İnegöl-Süpürtü Koyundan alınan numunelerde % 0.135 olarak bulundu. Bursa- Fidyekızık Köyünden toplanan Digitalis ferruginea yaprak- larındaki digitoksin miktarı ise % 0.0^06 dır.Bursa-f id yekızık köyünden elde edilen quercus türlerinin palamut ve mazılarındaki total fendik maddeler. Quercus petraeas da % 30 Quercus pubescens!de % 3.375 ve Quercus robur subsp. robur ' da % 3.725 olarak hesaplandı.farelerde- kuru yaprak üzerinden ağız yoluyla LD,-n dozları Da tura stramonium (Bursa-Arabayatağı Köyü) için 280 g/kg,, Hyoscya mus niger ( İnegöl-Süpürtü Köyü) için 363 g/kg. Digitalis ferrugines (Bursa-Fidyekızık Köyü) için 13.575 g/kg; Cionu- ra erecta (Bursa-Vakıf köy ) için 9.825 g/kg ve Helleborus orientalis kökleri ( Yenişenir-Mecidiye Köyü) için 19.133 g/kg olarak belirlenmiştir. Helleborua köklerinin aynı yer den alınan örneklerinin farelerdeki deri altı LD50 dozu, 1.108 g/kg vücut ağırlığıdır. Bursa-Karapınar Köyünden toplanan Sapcnaria offi cinalis yapraklarının % 0.1 lik dakoksiyonunun köpürme indisi 166.66 olarak hesaplanmıştır ve aynı numunenin % 1' lik dekoksiyonunun hemolitik indisi ise 400!dür. Üç gün boyunca ağırlıklarının % C. 5 ! i miktarlarda Saponaria offi cinalis yedirilen tavşanlarda hiperkromik anemi ortaya çıkmıştır. Yukarıdaki bulgulara ek olarak Bursa Yöresinde ye tişen Datura stramonium, Hyoscyamus niger. Digitalis farru ginea, Helleborus crientalis, Senecic aquatious subsp. erraticus ve Melilotus offioinaiisin etken maddelari in ce tabaka ve kağıt kromatcgrsf isi ile analiz edildi.

the surroundings of townships, subdistricts and villages of Bursa Region. The plant species uiere determined boto- nically, and a map of poisonous plants grown in the region was prepared indicating the spread of them. In addition to the field investigations, the toxicologies! examinations were carried out on some poisonous plant specimens» According to the results of the field study. Datura stramonium, Hypericum perforatum. Sorghum haispense. Fapaver rhoeas, Xanthium stru- msrium and euphorbia spp. were found to be the widespread poisonous plants in the region. Total alkaloids! contents in the leaves of Datura stramonium specimens coliscted from Bursa-Arabayatağı V ill age. Orhaneli -Çöreier Village and Bursa-Gorukia Subdistrict ware determined as D.2^6 %, D.203 %. and 0.210 % respectively. The alkaloid levels of Hyoscyamus leaves were found to be D.251 % in the specimens from Bursa-Kayapa Village and 0.135 % in the specimens from İnegcl-Süpürtü Village. Digitoxin amount in Digitalis ferruginea leaves collected from Bursa- Fidyekizxk Village was D.D4D6 %. Total phenolic substances in the acorns of quercus species obtained from Bursa-Fidyekizik Village were calculated as 3D % in Quercus petraea, 9.375 % in Quercus pubescens and 3.725 % in Quercus robur subsp. robur.The oral LD,.^ doses of dry leaves in mice were determined aa 260 g/kg for Datura stramcnium (Bursa-Arabayatağı Village), 363 g/kg for Hyoscyamus niger (İnegöl-Süpürtü Village), 13.575 g/kg for Digi talis ferruginea (Sursa-Fidyekızık Village), 5.825 g/kg for Cinnura erects (Bursa-Vakifkoy Village) and 15.133 g/kg far roots of Heile borus arientaiis (Yenişehir-Mecidiye Village). The subcutaneous LD` dose far the same specimens of heileborus roots in mice was 1.103 g/kg body weight. The saponification index for 0.1 % decoction of Saponaria officinalis leaves gathered in Bursa-Karapinar Village lüss calcu lated as 1GS.66 and the haemolytic index for 1 % decoction of the same specimen was 400. A hyperchromic anemia appeared in the rabbits fed Saponaria officinalis fcr three days at the amounts of 0.5 % weights of them. In addition to the above determinations, the active substan ces of Datura stramonium, Hyoscyamus niger, Digitalis ferruginea Heileborus arientaiis, Ssnecio aquaticus subs, erraticus and Meii- ictus officinalis grown in the region were analysed by thin-layer and paper chromatography.