Yetiştirme yurdunda yaşayan 12-18 yaş arası kız çocuklarının psikodrama öncesi ve sonrası kişilik özelliklerinin ve sosyal uyumlarının karşılaştırılması

Abstract

Araştırmanın genel amacı, adölesan dönemdeki 12-18 yaş kız çocuklarının Prof. Dr. Suna Taneli tarafından uygulanan 8 seanslık psikodrama öncesi ve sonrası kişilik özelliklerini ve sosyal uyumlarını karşılaştırmaktadır. Bu amaçla Bursa İli Sosyal Hizmetler Ü Müdürlüğu'ne bağlı Saniye Rıza Kız Yetiştirme Yurdu'nda yaşayan 12-18 yaş arasındaki 43 deneğin U.Ü.Tıp Fak. Psik. A.B.D. asistanlarınca bedensel ve nörolojik muayenesi yapılmış, ardından U.Ü. Tıp Fak. Psik. A.B.D.'de yapılandırılmış olan sosyal anket formu, Doç. Dr. Işıl Bulut tarafindan yapılandırılmış olan genç tanıma anketi, çocuklar için Depresyon ölçeği (Kovacs), Sürekli Kaygı Envanteri, Durumluk Kaygı Envanteri, U.C.L.A Yalnızlık ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri (BSI) ve Offer Kendilik İmgesi ölçeği uygulanmıştır. Tüm deneklerin psikodrama uygulamaları öncesi Çocuklar İçin Depresyon ölçeği puanlarının %14'ü ortalamanın üzerinde, %18.6'sı ise klinik anlamlı düzeyde, Sürekli Kaygı puanlarının %62.8'i ortalamanın üzerinde, aynı zamanda klinik anlamlı düzeyde, Durumluk Kaygı puanlarının %60.46'sı ortalamanın üzerinde, %51.16'sı klinik anlamlı düzeyde, U.C.L.A Yalnızlık ölçeği puanlarının %51'i ortalamanın üzerinde, kısa semptom Envanteri (BSl)'nin normal popülasyon araştırmaları için önerdiği 5 alt-testden Anksiyete puanlarının ortalaması, Olumsuzluk Benlik puanlarının ortalaması ve Hostilite puanlarının ortalaması normların altında, Depresyon puanlarının ortalaması ve Somatizasyon puanlarının ortalaması ise normların üzerindedir. Çok Boyutlu Sosyal Destek ölçeğinin 3 alt ölçeğinden deneklerin algıladıkları en yüksek düzeydeki sosyal destek arkadaş desteği, daha sonra özel bir insan desteği, en son ise aile desteği, tüm deneklerin algıladıkları toplam sosyal destek orta düzeydedir. Offer Kendilik İmgesi ölçeğinin 11 alt ölçeğinden alının puanlara göre benlik düzeyleri sırasıyla; aile ilişkileri, cinsel tutumlar, çevre uyumu, sosyal ilişkiler, duygusal düzey, ruh sağlığı,beden imgesi,mesleki ve eğitimsel amaçlar, dürtü kontrolü, bireyseldeğerler ve başetme gücü.toplam OKÎÖ benlik düzeyi puanlarının ise ortalaması 274.9, standart sapması 49.4'tür. İkinci uygulamadan sonra OKÎÖ alt ölçekleri istatistiksel açıdan anlamlı olan ve olmayan değişimler göstermiştir. Psikodramaya katılan grubun OKÎÖ bireysel değerler alt ölçek puanı psikodramaya katılmayan gruba göre daha yüksek bulunmuştur. Psikodrama uygulamaları sonrasında; psikodramaya katılan grubun depresyon, sürekli kaygı, dururduk kaygı düzeyleri daha düşük, özel insan desteği, aile ilişkileri benlik, dürtü kontrolü benliği, bireysel değerler benliği, başetme gücü benliği, beden imgesi benliği, duygusal düzey benliği, çevre uyumu benliği, mesleki ve eğitimsel amaçlar benliği, sosyal ilişkiler benliği ve ruh sağlığı benliği, düzeyleri ve toplam benlik düzeyi puanlan, psikodrama uygulamalarına katılmayan gruba göre daha yüksek düzeyde, KSE'ne göre olumsuz benlik ve hostilite puanlan da psikodrama uygulamalarına katılmayan gruba göre daha düşük düzeyde bulunmuştur. Sosyal norm, tutum, davranış, sağlık, aile ilişkileri ve kurum yaşamı ile ilgili dağılımlar tablolar halinde verilmiştir. Tüm test ve ilişkili görülen alt-testlerden elde edilen puanların kurumda kalma süresi, aile özellikleri ve ilişkileri, ödül ceza alıp almama, yaş, psikodrama uygulamalarına katılıp katılmama durumları açısından farklılıklara 't-test' ile bakılmıştır. Farklılık saptanan (p<G.05) bulgularda; Saniye Rıza Kız Yetiştirme Yurdu'nda 6 yıldır kalan deneklerin, 1 yıldır kalanlara göre daha yüksek anksiyete (BSI1), olumsuz benlik (BSD), ve somatizasyon (BSI4), puanlarına sahip olmaları beklenen bulgulardır. SRKYY'nda 3 ve 4 yıldır kalanların, 1 yıldır kalanlara göre daha yüksek çevre uyumu (OKÎÖ8) puanlarına sahip olmaları da beklenmiştir. Annesi ölü olan deneklerin, sağ olan deneklere göre daha yüksek başetme gücü (OKÎÖ5) ve çevre uyumu (OKÎÖ8) puanlarına sahip olmaları şaşırtıcı bulgulardandır. Babası ölü olan deneklerin, sağ olanlara göre daha yüksek yalnızlık (Ü.C.L.A), ve annesi öz olan deneklerin, üvey olanlara göre daha yüksek mesleki ve eğitimsel amaçlar puanlarına sahip olmaları beklenen bir bulgudur. Ceza alan deneklerin, almayanlara göre yüksek cinsel tutumlar (OKİÖ3) puanlarına sahip olmaları şaşırtıcıdır. Basan durumu kötü olan deneklerin başardı olanlara göre dahayüksek hostilite (BSI5) puanlarına sahip olmaları beklenen bir bulgudur. Yine ruh sağlığı açısından yardım almış (psikiyatrist ya da psikologa başvurmuş) deneklerin ruh sağlığı (OKİÖ1 1) puanlarının daha yüksek olması da beklenen bir bulgudur. Ayrıca tüm deneklerde depresyon ve anksiyetenin belirtilerinin birlikte görüldüğüne dair bulgular, bu konudaki araştırmaları destekler niteliktedir. Tüm bulgular, literatür ışığında ve psiko-sosyal açıdan değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, yetiştirme yurtlarında yaşayan çocuk ve ergenlerin grup çalışmasına ve gerek kurumda kaldıkları süre içinde ve gerekse kurumdan çıkışları öncesi ve sonrasında danışmanlık gereksinimlerini vurgular niteliktedir. Anahtar Sözcükler: Yetiştirme Yurdu, Ergen, Psikodrama, Değerlendirme, Karşılaştırma.