Veteriner ilaçlarında son kullanma tarihi geçen bazı kemoterapötiklerin etken madde düzeylerinin araştırılması

Abstract

ÖZET Raf ömrü veya eski deyimle `Miat`, Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'nun tanımında `ilaçların kullanılabilecekleri en son tarih` olarak belirtilmektedir. Ülkemizde tüm ilaçlatın üzerinde son kullanma tarihinin belirtilmesi zorunludur. İlacın son kullanma tarihi belirlenirken raf ömrünü etkileyen pek çok faktör değerlendirilir. Raf ömrü olarak belirtilen süre sonunda dışarıdan ısı, ışık ve havarim etkisi, içeriden ise maddenin bileşimine giren yardımcı maddeler veya birden fazla etken maddenin birbirlerine etkileriyle etken madde miktannda ve aktivitesinde bir azalma görülür. Bu çalışmada, veteriner ilaçlarında pazarın önemli bölümünü oluşturan kemoterapötik ilaçlardan ampisilin, sülfadiazm-trimetoprim ve oksitetrasiklin içeren preparatların son kullanma tarihlerinden itibaren geçen süreye bağlı olarak Türk Farmakopesi, İngiliz Veteriner Farmakope ve Amerikan Farmakopesinde bildirilen yöntemlere göre etken madde miktarları belirlendi. Etken madde analizi yapılan toplam 38 adet veteriner antibiyotik müstahzanndaki etken madde miktarlarına bakıldığında, 8 tanesinin (%23) farmakope linntlerinin dışmda kaldığı görüldü. Ampisilin örneklerinde kayıp oram en fazla %15.83 olarak bulundu. Sülfadiazm-trimetoprim numunelerinde etken madde kayıp oram trimetoprim için en fazla %62, sulfadiazin için %80 olarak tespit edildi. Oksitetrasiklin numunelerinde ise etken madde miktarındaki en yüksek kaybm %23 olduğu, bunların %27.7'sinin farmakope liımtlerinin dışmda olduğu görüldü.Çalışma sonucunda miyadı dolan antimikrobiyal ilaçlardaki elken madde miktarı kayıplarının, büyük oranda ilaçların kullanılabilirliği sınırlan içinde kaldığı ve farmakope limitlerinde olduğu saptandı. Anahtar kelimeler: Son kullanma tarihi, Miktar tayini, Ampisilin, Sulfadiazin, Trimetoprim, Oksitetrasiklin. II

SUMMARY Investigation on Levels of Active Substances of Some Expired Veterinary Chemotherapeutic Drugs The term `expire date` is defined as `the last date which drugs usable before` by World Health Organization (WHO). In our country, it has been obligatory to put the expire date on all packages of drugs. For determining expire date of drugs, various factors are evaluated. At the end of expire date the amount of active substance will be decreased by the effects of external heat, air, light, and the interactions between the ingredients and the active substances in drug combinations. In this study, some expired veterinary preparations of ampicillin, sulphadiazin - trimethoprime and oxytetracycline were analyzed for their active principles by the methods in the Turkish Pharmacopoeia, British Veterinary Pharmacopoeia and United States Pharmacopoeia. Amongst the 38 samples of pharmaceutical preparations analyzed only 8 samples (23%) were found to contain active substance below the pharmacopoeia limits. The maximal loss of active substance rate was 15.83% for ampicillin samples. This rate was 62% for trimethoprim and 80% for sulphadiazin. Maximum active substance loss rate was 23% for oxytetracycline samples and 27.7% was out of pharmacopoeia limits. IllIt was concluded that the decreases in the active substances of the expired antimicrobial drug samples are in pharmacopoeia limits and they are mostly renewable. Keywords: Expire date, Assay, Ampicillin, Sulphadiazin, Trimethoprim, Oxytetracycline. IV