Erişkin lösemili hastalarda hasta-hekim ilişkisinin tıp etiği ilkeleri açısından incelenmesi

Abstract

ÖZETTezin amacı; lösemili hasta ve hekim arasındaki ilişkiyi etkileyen unsurları, tıp etiğinintemel ilkeleri olan yararlı olma, aydınlatılmış onam, özerkliğe saygı ve adalet ilkeleri yönündendeğerlendirerek, hasta ve hekim açısından erişkin lösemisine özgü etik sorunları saptamak veçözümüne yönelik öneriler geliştirmektir. Kişilerin, biyo-psiko-sosyal açıdan tam bir iyilikhalinin sağlanabilmesinde hasta ve hekimlerin beklentilerinin ve uygulamada yaşadıklarınınanaliz edilmesi, hasta-hekim ilişkisinde tıp etiği ilkelerinin uygulanma koşullarınıbelirleyecektir. Bu tez çalışması, hasta ve hekim bilgilerine dayanarak, erişkin lösemisindesunulan sağlık hizmetine kendi alanında bir katkı sağlamaya çalışmaktadır.Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı'nda lösemi tanısı ile tedavigören 106 hasta ve bu hastaların takip ve tedavisini sürdüren 50 hekim çalışma grubunuoluşturmaktadır. Veri tabanını oluşturan bilgiler anket yöntemi ile toplanarak, istatistikselanalizleri SPSS for Windows Ver. 10.0 istatistik paket programı ile elde edilmiştir.Erişkin lösemili hasta-hekim ilişkisinde paternalistik tutumdan, karşılıklı katılıma dayalıilişki biçimine doğru bir değişim gerçekleştiği, bununla birlikte hastaların hala tedavi ile ilgilikararı hekimin almasından yana olduğu görülmektedir. Hastalarda, hastalıkları hakkında tümgerçekleri bilme isteğinin batı toplumlarından düşük olması, kültürel farklılıkların, hastalarınbilgilenme istekleri üzerinde önemli bir etken olduğunu göstermektedir. Hekimlerin tanıyıhastadan önce hasta yakınları ile paylaşma eğiliminde olduğu, bilgilendirmeyi zamanayaydıkları ve bilgi verirken hastanın öğrenim düzeyi ile bağıntılı olarak hastanın anlatılanlarıkavrayabilmesini değerlendirdikleri görülmektedir. Hastalar daha çok sosyal güvenlikkurumlarından kaynaklanan nedenlerle, hekimler ise iletişimle ilgili zorluk çekmektedirler.Hastalarda yaş, öğrenim ve tanıyı bilme durumu; hekimlerde iş yoğunluğu, tıp etiği eğitimialma durumu hasta-hekim ilişkisini etkilemektedir.Sonuç olarak; tıp eğitiminde iletişim becerilerine ve tıp etiği eğitimine ağırlık verilmeli,eğitimin mezuniyet öncesi ve sonrasında sürekliliği sağlanmalıdır. Kültürel farklılıklar gözönüne alınarak, hastaların beklentilerinin doğru analiz edilmesi ve etik ilişki içerisinde hastahakkı, yararı ve hekim sorumluluğu olarak, bilgilendirmede kademeli aydınlatmauygulanmalıdır. Sosyal güvenlik kurumları arasındaki uygulama farklılıklarının ve alt yapıeksikliklerinin giderilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Lösemi, Tıp Etiği, Hasta-Hekim lişkisi, Hasta Hakları.

SUMMARYThe Investigation of Patient-Physician Relationship in the Adult Leukemia Patientsfrom the Principles of Medical Ethics Point of ViewThe aim of the present study is to determine the ethical problems peculiar to adultleukemia from the point of the patient and the physician by assessing the factors affectingthe relationship between the physician and the leukemia patient from the point of thefundamental principles of medical ethics; being beneficial, enlightened approval, respect forautonomy and justice and to develop suggestions for the solution of these problems. Theanalysis of the expectations and the actual experiences of the patients and the physicians insupplying a complete well-being state of the individuals from the bio-psycho-social pointwill determine the application conditions of medicine ethical principles in the patient-physician relationship. Based on the physician and patient information, this study tries tomake a contribution to the health service for adult leukemia.106 patients treated in the Hematology Department of Uludağ University Faculty ofMedicine and 50 doctors treating these patients form the study group of the present study.The data are gathered by using the questionnaire method and statistically analyzed withSPSS for Windows Ver. 10.0.It is seen that there is a change in the physician and adult leukemia patientrelationship from the paternalistic attitude towards a relation based on mutual participation;yet that the patients still tend to leave the decision for the treatment to the physician. Thefact that the demand of the patients to know everything about their illnesses is lower thanwestern societies indicates that cultural differences are important factors on the demand ofthe patients to be informed. It is seen that physicians tend to share the diagnosis with therelatives before the patient, that they spread giving information in time and that theyevaluate the patients? comprehension of what is told related with their education level. Thepatients mostly have problems stemming from the social security institutions and thephysicians mostly have problems related with communication. In patients, age, educationand knowing the diagnosis and in doctors, the intensity of work and receiving medicineethics education affect patient- physician relationship.As a result, communication skills and medical ethics education should beemphasized in medicine education and the continuity of this education should be providedbefore and after the graduation. Considering the cultural differences, graded clarificationshould be employed in giving information and in the correct analysis of the expectations ofthe patients as the patient right, benefit and doctor responsibility in the ethical relationship.It is necessary to eliminate the infrastructure shortcomings and application differencesbetween the social security institutions.Key Words: Leukemia, Medical Ethics, Patient-Physician Relationship, Patient?s Rights.