Bursa ovası topraklarının fosfor durumu ve bu topraklarda alınabilir fosfor miktarının belirlenmesinde kullanılacak yöntemler

Abstract

ÖZHT Bu araştırmanın amacı Türkiyelin en önemli tarımsal alanlarından o- lan Bursa Ovası topraklarının fosfor durumunu belirlemek ve topraktaki yarayışlı fosforun ekstralcs iyonunda kullanılan çeşitli kimyasal yöntemler arasındaki ilişkileri araştırmaktır. Bu amaçla--. Bursa Ovasının 18 değişik yerinden 0-20 ve 20-40 cm. derinliklerinden toprak örnekleri alınmıştır. Topraklar genellikle kumlu tin ile kil arasında değişen `bünyeye sahiptir. Topraklarda pH 6.7 ile 8.2 ara sında, toplam çözünebilir tuz miktarı % 0.03 ile °fo 0.15 arasında, kalsiyum karbonat miktarı % 0 ile ^11,9 arasında, organik madde miktarı % 1.0 ile % 4.4 arasında, katyon değişim kapasitesi 9 m.e./lOO g ile 54.38 m.e./lOO g toprak arasında değişmektedir. Bursa Ovası topraklarının fosfor durumunu `belirlemek amacıyla yedi kimyasal yöntem kullanılmıştır. Toprakların yarayışlı fosfor kapsamları Bingham yöntemine göre 0.17 ppm P ile 9 '80 ppm P arasında (ortalama 1.22 ppm P), Bray ve Kurtz lö.l yöntemine göre 0.34 ppm P ile 240.74 ppm P ara sında (ortalama 27.92 ppm P), Doppel-Laktat yöntemine göre 7-25 ppm P ile 667.O ppm P arasında (ortalama 153.68 ppm p), Kaçar yöntemine göre 0.51 ppm P ile 373.38 ppm P arasında (ortalama 72.99 PPİa P) 5 Olsen ve arkadaşları yöntemine göre 2.14 ppra P ile 116.23 ppm P arasında (ortalama 38.61 ppm P), Smith ve arkadaşları yöntemine göre- 15.73 ppm P ile 649» 35 PPm P arasında (ortalama 157.02 ppm P) ve toplam fosfor kapsamları 311 ppm P ile 3002 ppm P arasında (ortalama 1489 ppm P) değişmektedir.' Toprakların fosfor miktarlarını `belirlemede kullanılan yöntemler ara sındaki ilişkileri araştırmak amacıyla yapılan korelasyon analizi sonunda Olsen ve arkadaşları yöntemi dışındaki diğer yöntemlerin tümü `birbirleriyle fo 0.1 düzeyinde önemli pozitif korelasyonlar vermişler, Olsen ve arkadaşları yöntemi -Bingham yöntemi ile fo 1, Bray ve Kurtz Kb.l ve Kaçar yöntemleriyle % 5 düzeyinde önemli pozitif korelasyonlar vermiştir.-37 - Deneme topraklarında farklı yöntemlerle `belirlenen fosfor miktarları ile `bazı toprak özellikleri arasındaki ilişkileri `belirlemek amacıyla ya- pılan korelasyon analizleri sonunda topraklardaki kil yüzdesi, Bray ve Kurtz ITo.l ve Olsen ve arkadaşları yöntemleri dışındaki diğer yöntemlerle önemli negatif korelasyonlar vermiştir. Kalsiyum karbonat, organik madde ve katyon değişim kapasitesi ise Olsen ve arkadaşları yöntemi ile % 5 düzeyin de önemli pozitif korelasyonlar vermişlerdir. Araştırma topraklarının `bitki tarafından alınabilir fosfor miktarlarının değerlendirilmesinde Olsen 've arkadaşları yöntemi esas alınarak, `bu yöntemin ijiaroara ve Bati- Geoit Töreleri için. tarla denemeleri kalibrasyon sonuçlarından yararlanılmıştır. Buna göre Bursa Ovası topraklarının `bitki tarafından alınabilir fosfor `bakımından çoğunlukla zengin olduğu anlatılmaktadır.

ABSTRAED Bu araştırma,- Bursa Ovası topraklarının fosfor durumunu `belirlemek ve yarayışlı fosforun topraktan ekstraksiyonunda kullanılan çeşitli yöntemler arasındaki ilişkileri araştırmak amacıyla yürütülmüştür. Araştırma alanının 18 ayrı yerinden 0-20 -ve 20-40 cm..dorinlüclerden toprak örnekleri alınmış ve fosfor eks traits iyonu için yedi kimyasal yöntem kullanılmıştır. Kullanı lan bütün yöntemler arasında önemli korelasyonlar bulunmuştur. Toprakların, Olsen ve arkadaşları yöntemi ile belirlenen `bitkiye yarayışlı fosfor kap samlarının 2,14 ile 116.23 ppm P arasında değiştiği saptanmıştır.ABSTRACT The objective of this research was to determine the phosphorus status of the soils of Bursa plain and to investigate the relationships among the various methods used for the extraction of evailahlo phosphorus from tho soils. The soil samples at a depth of 0-20' and 20-40 cm. were collected from 18 different points of the rosoarch area and seven chemical methods have `been used for extracting phosphorus. There has `been significant cor- relations among all methods usod. 'The available phosphorus contents of soils determined hv the Olson et.al method varied from 2.14 to 116.23 ppm P.