Bursa koşullarında ot ve dane tipi sorgumların bazı tarımsal özellikleri üzerinde araştırmalar

Abstract

-31- ÖZET Bu araştırma, Bursa Bölgesinde bazı ot ve dane tipi sorgum i çeşitlerinin verim ve bazı tarımsal özelliklerini saptamak amacıyla yapılmıştır. Denemede 5 adet ot ve 4 adet dane tipi sorgum çeşidi kullanılmıştır. Araştırmalar tesadUf blokları deseninde ve 3 tekrar- lamalı olarak kurulmuştur. Denemeden elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. Morfolojik Öze İlikler Denemede, ot tipi sorgumlar çeşitler arasında bitki boyu, yaprak sayını ve sap kalınlığı bakımından önemli farklılıklar sap tanmış, ancak kardeş sayısı yönUnden önemli bir farklılık gözlenme miştir. En uzu.li bitki boyu Sugarleaf, K.Aksu 78 ve Pioneer çeşitle rinde, en fazla yaprak sayısı Pioneer, sap kalınlığı ise Itox çeşidin de saptanmıştır. Dane tipi sorgunlarda bitki boyu, kardeş sayısı ve sap kalınlığı bakımından çeşitler arasında önemli bir farklılık bu lunamamıştır. En yüksek yaprak sayısı dane tipi sorgumlarda Aldan çeşidinde gözlenmiştir. Verime. İlişkin özellikler Denemeye alman çeşitler yeşil ve kuru ot verimi, yaprak, sap ve salkım oranları ile dane tipi sorgum çeşitlerinde bunlara ek olarak dane verimi ve 1000 tane acarlıkları incelenmiştir. Ot tipi sorgumlardan alman her iki biçimde, toplam yeşil ve kuru ot verimlerinde çeşitler arasında önemli farklılıklar bulun- - muştur. Yeşil ve kuru ot verimi bakımından her iki biçimde de-32- Pioneer çeşidi ilk sırayı almıştır. Sap oranı bakımından çeşitler arası önemli bir farklılık olmadığı halde yaprak ve salkım oranı bakımından farklılık önemli çıkmıştır. En yüksek yaprak oranı K.Aksu 73, salkım oranı Sugarleaf çeşitlerinde gözlenmiştir. Dane tipi sorgumlarda, yenil ot, dane verimi ve 1000 da ne ağır lığı yönünden çeşitler arasında farklılıklar önemli, kuru ot verimi. yönünden önemsiz çıkmıştır. En yüksek 3reşil ot verimi ve 1000 dane ağırlığı,. Aldan çeşidinden; dane verimi ise Rubino çeşi tinden elde edilmiştir. Yaprak, sap ve salkım oranı yönünden çeşitler arasında önemli farklılıklar saptanmıştır. En yüksek, yaprak oranı Beydarı'da sap oranı Aldan* da ve salkım oranı da Rubino 'da bulunmuştur. Sojourn Şeşi tie rinde. Protein Oranları, 'Araştırmalarımızda ot tipi sorgum çeşitlerinin sadece otunda, dane tipi sorgumların ise hem otunda ve hem de danesinde protein oranları incelenmiştir. Ot tipi sorgumlarda en yüksek protein oranı E. Sumac, dane tipi sorgumlarda ise, otta öğretmenoğlu 77 f dane de ise Rttbino çeşidinde saptanmıştır. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar tek yıllık bir çalışma nın ürünü olduğu için kesin bir yargıya varmak hatalı olabilir. An cak, Bursa Bölgesinde ekilen ot tipi sorgumlardan iyi bir bakım ile 3 biçim alınabileceği ve yeşil ot veriminin 10 ton/da üzerine çıka bileceği söylenebilir. Bunun yanında dane tipi sorgumların da ot üretimi için başarı ile yetiştirilebileceği anlaşılmıştır. Dane tipi sorgumlarda dane veriminin bazı çeşitlerde 700 kg/da 'a kadar ulaşması bu bitkinin bölge için ümit verici oldtığunu açıkça göstermektedir.

ABSTRACT Thin ro search was oarried out in. order to find out the yiold and agricultural traits of some hay and grain type sorghum cultivnrs in Bursa region in 19Ö7. Tho ov. P&onoor produced tho lilghoot forage (90741 tcg/ha) nnd hay yield (38115 kg/ha) in the cultivars tested. In the grain type sorghum cultivars the highest herbage (52348 Jcg/ha) and hay yields (13333 lcg/ha) r/ere obtained in cv. Aldarx, and the highest grain yiold was found in cv. Rubino. In hay type sorghums the significant variation vms found in plant height, loaf number and stem diameter while there woo no clonr difference in tiller number per plant. Contrarly variation in plant height, tiller number and stem diameter were not significant in grain type sorghums.