Alçıtaşı karakterizasyonunda eser element düzeylerinin kullanılmasının araştırılması

Abstract

ÖZET Jeolojik örneklerde eser element düzeyleri kullanılarak yapılan karakterizasyon çalışmaları önem kazanmaktadır. Alçıtaşı. çeşitli endüstrilerde ve özellikle binalarda mimari materyal olarak kullanılan bir mineraldir. Çalışmamızda, ülkemizin değişik bölgelerinden alınan alçıtaşı örneklerinin eser element düzeyleri kullanılarak karakterize edilmesine yönelik kemometrik bir metodun uygulaması önerilmektedir. Alçıtaşı örneklerindeki Zn, Cd, Co, Ni, Pb, Mn, Ag ve Cu düzeylerinin alevli atomik absorpsiyon spektrometresi ile tayin edilebilmesi için çökelek flotasyonu. aktif karbon ve ekstraksiyon gibi deriştirme ve matriks ayırma amaçlı analitik şemalar geliştirilmiştir. Kemometrik deneyseli dizayn metotları kullanılarak, bu ayırma ve deriştirme yöntemlerinin verimlerine etki eden parametrelerin optimizasyonları sağlanmıştır. Ayrıca, alevli atomik absorpsiyon spektrometresi ile yapılan çalışmalarda CaSO4 matriksinin neden olduğu girişim (interferens) etkileri incelenmiştir. Tayin edilen eser element düzeylerinin kullanılarak kemometrik metotlar yardımıyla bir karakterizasyonun mümkün olup olmadığı araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Alçıtaşı, aktif karbon, zenginleştirme, eser elementler, flotasyon, ekstraksiyon, karakterizasyon, kemometri

ABSTRACT Characterisation of geological samples have an increasing importance in recent years. Gypsum is a mineral used in many industries especially for architectural material in buildings. In this study, an application of chemometric methods was demonstrated after determining trace elements in gypsum which are collected from various region of Turkey. An analytical scheme was developed using separation and enrichment methods such as colloid flotation, activated carbon and extraction procedure for determination of Zn, Cd, Co, Ni, Pb. Ag, Mn and Cu in gypsum by flame atomic absorption spectrometry. Parameters, which have influences on recoveries, are optimised using chemometric methods. In addition, the interference effects caused by CaS04 matrix were investigated systematically in flame AAS studies. Trace element levels of the samples are used with chemometric methods for the characterisation purposes of gypsum. Keywords: Gypsum, enrichment, trace elements, colloid flotation, extraction, activated carbon, characterisation, chemometrics