Bazı Domates çeşitlerinde tuza dayanıklılık testleri

Abstract

öz Bu araştırmada; laboratuvar denemesinde 10 farklı domates çeşidi ( Fantrock, H-2710, Riogrande, Gülle, Çanakkale, Sabrina, Dolmone, Nemacrimson, 398 ve Ug-11) tohumlarında 0, 500, 1000, 2000, 4000 ve 8000 mg/L NaCl uygulamalarının çimlenme gücüne etkisinin olup olmadığı incelenmiştir. Çeşitlere ait tohumların çimlenme performanslarını belirlemek amacıyla toplam çimlenme (%) ve ortalama çimlenme süreleri (gün) belirlenmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde ise 398 ve Ug-11 çeşitleri hariç diğer çeşitlerde farkh tuz konsantrasyonları uygulamada kullanılmıştır. Tuz konsantrasyonlarının artması ile çimlenme gücü azalmış, ortalama çimlenme süresi ise artan konsantrasyonlarla önemli derecede uzamıştır. En yüksek çimlenme gücü Çanakkale çeşidinde tespit edilirken bunu sırasıyla Dolmone, H-2710, Riogrande, Gülle, Ug-11, Fantrock, Nemacrimson ve 398 çeşidi takip etmiştir. En düşük çimlenme gücü 398 çeşidinde belirlenmiştir. Ortalama çimlenme süresi Çanakkale çeşidinde en düşük görülürken sırayı H- 2710, Gülle ve Riogrande çeşitleri almıştır. En yüksek çimlenme süresi ise 398 çeşidinde tespit edilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde fideler (3-4 yapraklı aşamada) 0, 2, 4 ve 8 dS/m konsantrasyonuna sahip sulama suyu ile 6 hafta tuz stresine maruz bırakılmışlardır. Tuz konsantrasyonunun artması ile tüm çeşitlerde bitki boyu, gövde çapı, yaprak sayısında azalışlar olduğu gözlenmiş, bitkilerde farkh şiddetlerde zararlanmalara neden olduğu saptanmıştır. Aynı şekilde artan tuz uygulamaları sonucunda yaprak, kök ve bitki kuru ağırlığında azalışlar tespit edilmiştir. Yaprak kuru ağırlığı bazında en toleranslı ilk üç çeşit H- 2710, Nemacrimson ve Sabrina iken, kök ve bitki kuru ağırlığı bazında en toleranslı çeşitlerin başta Sabrina olmak üzere H-2710, Nemacrimson ve Gülle olduğu belirlenmiştir. Bitkilerin toprak üstü organlarında (yaprak-gövde) tuz uygulamaları sonucu (0, 2, 4 ve 8 dS/m) Na oranının arttığı; K ve Ca oranının azaldığı belirlenmiştir. Kökte ise Na oranının arttığı, K ve Ca oranının konsantrasyonlarına bağlı olarak arttığı ya da azaldığı gözlenmiştir. Çeşitler içerisinde yaprak, gövde ve kökte tuz uygulamalarına bağlı olarak en yüksek Na artışının Sabrina çeşidinde olduğu, K azalışının ise belirgin olarak Gülle ve Nemacrimson çeşitlerinde olduğu saptanmıştır. Ayrıca tuz uygulamalarının tüm çeşitlerin farklı organlarında K/Na oranını azalttığı, Na/Ca oranım ise arttırdığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Domates, çimlenme, tuz stresi, vegetatif büyüme, iyonlar

11 ABSTRACT SALT RESISTANCE EXPERIMENT ON SOME TOMATO CULTIVARS Ten tomato eultivars (Fantrock, H-2710, Riogrande, Gülle, Çanakkale, Sabrina, Dolmone, Nemacrimson, 398 and UG 11) were used for salt treatments in laboratory. The seeds were treated with 0, 500, 1000, 2000, 4000 or 8000 mg/L to investigate salt effect on seed germination power. Mean germination days and percent germinated seeds for the eultivars were determined to determine germination performance of the seeds. In the second phase of the research, eight of the ten tomato eultivars excluding 398 and Ug-11 were used as plant materials with varying salt concentrations. As the salt concentrations increased, number of germinated seeds decreased and the germination time prolonged for all eultivars in general. The highest germination power was in Çanakkale cultivar and fallowed by Dolmone, H-2710, Riogrande, Gülle, Ug-1 1, Fantrock, Nemacrimson and the 398 cultivar had the lowest. Mean germination time was the lowest for Çanakkale cultivar and fallowed by H-2710, Gülle and Riogrande. The highest germination time determined for the 398 cultivar. In the second phase of the research, the seedlings with stage of three to four leaves were watered with water containing 0, 2, 4 and 8 dS/m salt for a period of six weeks. As the salt concentrations increased, plant heights, stem diameters, and the number of leaves decreased and varying degrees of defects were determined in the plants. In addition, dry weights of leaves, stems, and roots decreased with increasing salt concentrations. Regarding root dry weight, the first three most tolerant eultivars, were Sabrina, H-2710, Nemacrimson and Sabrina. They were also the first three eultivars for leaf dry weights. The salt treatments (0, 2, 4 ve 8 dS/m) increased the Na concentrations in the plants significantly, and unlike Na, K and Ca concentrations decreased in the above ground biomass for all eultivars but they were fluctuated in the roots depending on the eultivars and the salt concentrations. Among the eultivars, Sabrina had the highest Na increases in roots and stems depending on salt treatments, and decreases of K were Gülle and Nemacrimson eultivars. Furthermore, K/Na proportions decreased, but Na/Ca proportions increased in general for all salt treatments and the eultivars in leaves, stems, and roots. Key words: Tomato, germination, salt stress, vegetative growth, ions