Yurdumuzda yaşayan Mertensiella luschani ve M. Caucasica (salamandridae, urodela, amphibia) türlerinin deri bezlerinin histolojik yapısının incelenmesi

Abstract

m ÖZET Bu çalışmada, yurdumuzda yaşayan Mertensiella luschani (Kara semenderi) ve M. caucasica (Kafkas semenderi) türlerinin deri bezlerinin yapısal, histokimyasal ve ince yapısal özellikleri ışık ve transmisyon elektron mikroskobunda incelendi. Araştırmada her iki cinsiyete ait bireyler kullanıldı. Işık mikroskobunda deri bezlerinin genel yapışım belirlemek amacıyla, lam üzerine alman kesitlerin bir kısmı rutin histolojik (Hematoksilen-Eozin ile Mallory- Galgano Trikrom) boyalarla boyandı. Deri salgılarının kimyasal yapısını belirlemek için bazı histokimyasal boyalar (PAS + Haemalum + Orange G, Alcian Blue + PAS + Haemalum ve Ninhidrin / Schiff) kullanıldı. Deri bezlerin ince yapısını incelemek için ise ince kesitler, uranil asetat ve kurşun sitrat ile boyandı ve TEM' de incelendi. Her iki türde de, ışık mikroskobu gözlemler sonucu dorsal, ventral ve lateral bölgede seröz, mukoz ve sero-mukoz tipte olmak üzere üç çeşit bez tanımlandı. Dorsal bölgede seröz içerikli bezlerin, ventral bölgede ise mukoz bezlerin daha çok olduğu bulundu. Vücudun her yerinde mukoz bezlerin seröz içerikli bezlere göre daha küçük boyutlarda olduğu tespit edildi. M. luschani türünde paratoid bölgede deride yaygın olarak bulunan seröz, mukoz ve sero-mukoz bezlere ilaveten özelleşmiş seröz içerikli bezler bulunurken, M caucasica türünde bu bölgede özelleşmiş seröz içerikli bezler bulunamadı. Buna karşılık M. caucasica türünde bu bölgedeki yaygın seröz bez boyutlarının M. luschani türünde yaygın seröz bezlerine göre daha büyük boyutlarda olduğu tespit edildi. Her iki türde de kuyruğun dorsal bölgesinde yer alan deride özelleşmiş seröz içerikli bezler bulundu. İlk defa, M. luschani türünün kuyruk çıkıntısında sero-mukoz bezler gözlendi. M luschani türü erkek bireylerinin kuyruk çıkıntısı ilk defa TEM' de incelendi. Dişi bireylerde görülen kuyruk çıkıntısı kabarıklığının histolojisi de ilk kez araştırıldı. TEM gözlemleri sonucunda her iki türde de mukoz ve seröz içerikli bezlere ait ince yapının bütün vücut bölgelerinde benzer olduğu tespit edildi. Anahtar Kelimeler: Mertensiella, deri bezleri, ışık mikroskopi, histokimya, ince yapı, elektron mikroskopi.

IV ABSTRACT INVESTIGATION OF THE HISTOLOGICAL STRUCTURE OF SKIN GLANDS OF MERTENSIELLA LUSCHANI AND M. CAUCASICA (SALAMANDRIDAE, URODELA, AMPHIBIA) LIVING IN TURKEY In this study; structure, histochemistry and ultrastructure of skin glands of Mertensiella luschani (Lucian salamander) and M. caucasica (Caucasian salamander) which live in Turkey were examined under light (LM) and transmission electron microscope (TEM). In this research, both sexes which belong to each species were used. To determine general structure of the skin glands under LM, some sections mounted on the slides were stained with routine histological stains (Hematoxyline-Eosin and Mallory-Galgano Tricrom). To identify the chemical structure of the skin secretions, some histochemical stains (PAS + Haemalum + Orange G, Alcian Blue + PAS + Haemalum ve Ninhidrine / Schiff) were used. To investigate the ultrastructure of the skin glands, ultrathin sections were stained with uranyl acetate and lead citrate and examined under TEM. Ih both species, three kinds of glands; mucous, serous and sero-mucous were identified in the dorsal, ventral and lateral region of the skin. Serous glands were common in dorsal region of the body. However, mucous glands were common in the ventral region of the body. It was found that mucous glands were smaller man the serous ones. In M. luschani, while specialized serous glands were found in the paratoid region in addition to common serous, mucous and sero-mucous glands seen whole body, no specialized serous glands were found in the paratoid region of M caucasica. Besides, in M. caucasica, common serous glands were bigger Ihan the common serous ones. In both species, specialized serous glands were found tail base region. For the first time, sero-mucous glands were observed in the tail tubercle of male M. luschani. Tail tubercle of the male M. luschani was investigated under TEM the first time. The structure of rudimental tail tubercle found in female M. luschani was examined the first time again. According to TEM results, it was clear that ultrastructure of the all kind of skin glands was similar in both species. Key words: Mertensiella, skin glands, light microscopy, histochemistry, ultrastructure, electron microscopy