Çivril (dikey boyutta bir yerel tarih çalışması)

Abstract

Araştırma konumuzu oluşturan Çivril, geniş ve verimli ovası nedeniyle tarihin her döneminde önemle seçilen bir yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Çevrede yapılan kazılardan anlaşıldığına göre, MÖ. 3000 yıllarına kadar uzanan geçmişte sırasıyla Hitit İmparatorluğuna bağlı `Arzava Krallığı` (MÖ.1324-1294), `Frigler, Lidyalılar, Selevki Krallığı, Bergama Krallığı, Roma ve 1119 yılına kadar Bizanslıların hâkimiyeti görülmektedir. 1119 tarihinden itibaren Çivril, Selçukluların eline geçmiştir. Tarihin önemli savaşlarından olan Myriokephalon savaşı da bu topraklar üzerinde gerçekleşmiştir.Ege bölgesinin İç Batı Anadolu'da Denizli ili sınırları içinde ve Denizli'ye 95 km uzaklıkta yer alan Çivril İlçesi; aynı zamanda Denizli ilinin yüz ölçümü bakımından en geniş ilçesidir. Yeryüzü şekilleri bakımından zengin ve verimli topraklara sahiptir.Çivril 1831 yılında Kütahya sancağına bağlı Şeyhlü kazasının bir köyüdür. 1880 yıllarında ise Çivril idari bakımdan Sandıklı kazasının Işıklı Nahiyesi'ne bağlı bir köy iken 1892 yılında nahiye olmuştur. 1910-11 yıllarında Afyon iline bağlı bir kaza haline dönüşen Çivril; 1925 yılında da Türkiye'nin Denizli iline bağlı bir ilçe konumundadır.Çivril ilçesi ile ilgili yapılan bu çalışmada eski dönemlerden beri Anadolunun genelinde görülen, ekonominin temelini meydana getiren, tarım ve hayvancılığın; dini hayatı hareketlendiren vakıf kültürünün ve eski dönem Çivril nüfusunun ayrıntıları incelenecektir.Bu incelemede Çivril'e kayıtlı olan hanelerin büyük çoğunun ziraatle uğraştığı ve nerdeyse her hanede hayvancılık yapıldığı görülmektedir. Şahıslar kendi geçimlerinin yanısıra tımar ve zaviyeler içinde üretimde bulunmuştur. Osmanlı Devleti vergilerin çoğunu tarımsal ürünlerden almıştır. Kayıtlarda geçen dini görevlilerin çokluğu ve zaviyelere verilen önemlere bakılacak olursa da dini hayatın canlılığını da edinilen diğer bilgiler arasındadır.Nüfus kayıtlarını incelediğimizde ise dinamik bir nüfusun varlığını görmekteyiz. Ayrıca kayıtlarda muhacir ve misafir kayıtlarına da yer verilmesi bize nüfus hareketliliği hakkında da bilgi vermektedir. Son olarak araştırmamızda geniş yer verdiğimiz Nüfus ve Temettuat kayıtlarındaki meslek durumlarına baktığımızda Çivril'in çok eskilerde köy hüviyetinde olsa dahi bir kasaba kadar hareketlilik sergilediği görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Çivril, Tarım, Nüfus, Ekonomi, Dini Hayat

Çivril, the subject of this study, has been chosen as a settlement throughout the history due to its wide and fertile plain. On the evidence from the excavations in the neighbourhood, respectively, the sovereignty of Arzava Kingdom which was allied to Hittite Empire, Pyrgians, Lydians, Selevki Kingdom, Pergamo Kingdom, Roman Empire and Byzantines (till 1119) has been seen in its history dating back to 3000 B.C. As of 1119, Çivril was captured by Seljuks. The Myriokephalon War which is one of the most important wars in history, brought about on this land.The county Çivril, within the borders of the city Denizli in Aegean Region and 95 km far from Denizli, is also the largest county of Denizli in terms of surface area. Çivril has rich and productive soil in point of landform.Çivril was a village in Şeyhlü in Kütahya province in 1831. While Çivril was a village in Işıklı sub-district in Sandıklı County in 1880s, it became a sub-district in 1892. Çivril which became a district in Afyon in 190-11, became a county in Denizli in Turkey in 1925.In this study about Çivril, we will shed light on he details of agriculture and stockbreeding which have formed the basis of economy and have been seen in Anatolia for ages; charitable institution culture which revives the religious life ; and Çivril's population.In these researches, Most of Çivril's people had been engaged in farming and stockbreeding. People also served for feoff and zawiyah alongside their liveliood. Ottoman Empire had collected most of the taxes from agricultural products.If we scope on the number of religious officals and significance on zawiyah, vitality of religious life can be noticed easily.When we analyse the registers, we can see the existence of a dynamic population. Besides, emigree and visitors' registers inform us about vital statistics. Last of all, when we shoot a glance over the occupation status in population registers that we have mentioned broadly, it has clearly been seen that Çivril had had an influence as a village as much as a town had.Keywords: Çivril, Agriculture, Population, Economy, Religious Life