Osmanlı Dönemi Bursa hapishanesi

Abstract

Osmanlı Devleti içerisinde XVIII. yüzyıldan itibaren başlayan yenilik hareketleri ve bunların sonucu olarak Osmanlı vatandaşlarının elde ettiği haklarla birlikte suç ve ceza kavramlarında da değişiklikler olmuştur. Bu değişikliklerden belki de en önemlisi, hapis kavramının suçlunun cezasını çekmesine kadar bekletildiği yer olmaktan çıkıp, cezanın çekileceği yer anlamında kullanılmaya başlamasıdır. Suçluların cezalarını bedenen ödeme dönemi Avrupa'dan sonra Osmanlı Devleti içinde de kapanmıştır.Hapis kavramındaki bu değişiklikle birlikte Osmanlı Devleti içerisinde var olan zindanlar hapishaneye çevrilmeye, hapishane olamayan sancaklarda yeni hapishane binaları açılmaya başlanmıştır. Yeniden yapılan binaların yanı sıra kiralama usulüyle de hapishanelerin açıldığı görülmüştür. Bursa Hapishanesi de yaklaşık olarak XIX. yüzyılda açılmış olduğunu tahmin ettiğimiz bir bina olarak, Osmanlı Devleti içerisindeki bu yapılaşmaya örnek olabilecek niteliktedir. Yeni binanın yapımından önce Bursa'da bir hapishanenin mevcut olduğu ancak ihtiyaçları karşılamada yetersiz kaldığı bilinmektedir. Bu sebeple yeni binanın yapımına başlanmışsa da maddi sıkıntılar nedeniyle uzun zaman tamamlanması mümkün olmamıştır. Aynı zamanda eski bina bir süre daha işlevini sürdürmüştür.Bursa Hapishanesi mahkûm ve mevkuf sayısı bakımından dönemindeki diğer hapishanelere göre daha yoğun olduğu ve memur sayısı bakımından da iyi durumda olduğu anlaşılmaktadır. Hapishanenin Merkez Vilayet Hapishanesi ismiyle de anıldığı bilinmektedir. Hapishanede çeşitli dönemde mahkûm ve mevkuf olanlar arasında çeşitli milletlerden insanların bulunduğu ve bunların zaman zaman başka bir hapishaneye nakil olmak istedikleri görülmüştür. Aynı şekilde başka hapishanelerden Bursa Hapishanesi'ne nakiller de olmuştur. Mahkûmiyet sürelerini tamamlamadan dışarı çıkan mahkûmlar olmuş bu da bazı dönemlerde af olayının gerçekleştiğini bizlere göstermektedir. Bursa Hapishanesi'nde kadın mahkûmlara ait bir bölümün olduğu ancak onlardan sorumlu bir kadın gardiyanın olmadığı bilinmektedir. Hapishanenin yapım aşamasında ve sonrasında pek çok problemle karşılaşılmıştır. Yaşanan sorunların çoğunlukla maddi odaklı olduğu görülmüştür. Bütün bunlara rağmen binanın yapılmasına devam edilmiştir. Binanın yapımı aşamasına ait elimizde bir plan olmamakla birlikte, yaklaşık olarak aynı tarihlerde yapılmış olan Erikli Hapishanesine ait krokiden yola çıkılarak binanın iki katlı olduğu düşünülmektedir.

In the Ottoman Empire, with the reforms beginning as from the XVIII. th century and the rigts citizens obtained as a result of these reforms, some changes happened in the concepts of the crime and punishment. Probably the most important these changes is that the concept of prison became the place where the punishment would be suffered rather than being a place where the accused would get waited until they served a sentence.The period in which the criminals pay the penalty physically ended in Ottoman Empire after Europe.With the change in the concept of prison dungeons existing in the Ottoman Empire were changed into prison and in the states where there was no prison, prisons were started to be built. Along with the rebuilt buildings, some were activated using the renting system. The Bursa Prison as a building which we suppose that it was built around XIX. Century is a sample for this construction work. İt is known that there was a prison in Bursa before the new building was erected but that it wasn't sufficient to cover the requirements. Fort his reason the new building was started but it wasn't possible to be completed for a long time because of the financial problems. Also, the old prison building sustained its function some more time.The Bursa Prison is thought to be more densely populeted with regard to the number of prisoners and arrests and in a better condition in respect to the number of officers. İt is known that the prison was mentioned as the central city prison as well. İt was soon that there were prisoners from different nationalities among the prisoners and arrests and that those wanted to be transported to another prison from time to time. Likewise, some transports from other prisons to this prison were fulfilled. The fact that there were prisoners who were released before they completed their sentence prove that pardons were realised in some periods. İt is known that there was a section for women prisoners, however there wasn't a women guardian in charge of them.Lots of problems arose during and after the construction work of the prison. Those were mostly financial. Despite those the work was continued. Although we don't have any plans as to construction work of the prison using the outline drawing belonging to the Erikli Prison built around the some date, the building is thought to be double storey.