Türk çini sanatında rûmî motifi ve İstanbul Rüstem Paşa Camiî örnekleri

Abstract

İstanbul Rüstem Paşa Câmiî, İstanbul'un Tahtakale semtinde Hasırcılar çarşısında yer alan Mimar Sinan'ın eserlerinden biridir. Kanûni Sultan Süleyman'ın damadı Rüstem Paşa tarafından yaptırılmış olup, çini bezemesinin zenginliğiyle önemli bir yere sahiptir. Türk süsleme sanatının temel unsurlarından biri olan rûmî tezyînî sanatların tüm dallarında temel bir motif olarak kullanılagelmiştir. Bu motif Anadolu Selçuklularının elinde gelişmiş olup ''rûmî'' ismini de onlardan almıştır. Bu motif çini sanatının da vazgeçilmez motiflerinden biridir. Başka camilerde de olduğu gibi İstanbul Rüstem Paşa Câmiî'nin çinilerinde bolca uygulandığı görülmüştür. Rûmî motifli çiniler Camii'nin son cemaat yerinde, giriş katın sol duvarlarında, müezzin mahfilinde, mihrap içinde ve duvarlarında, pencere alınlıklarında, minber köşkü duvarında, kemerlerde, üst kat kadınlar mahfilindeki duvarlarda yer almaktadır. Desen özellikleri bakımından yaprak, penç, hâtâyi'nin kullanıldığı kompozisyonlarda hurdeli rumî, sade rûmî, sencîde rûmî, dilimli (dendanlı) rûmî, çiçekli rûmî, tepelik ve orta bağ yer almaktadır. Renk olarak kobalt mavi, mercan kırmızısı ve turkuaz kullanılmıştır. Anahtar kelimeler; Rüstem Paşa Cami, Çini sanatı, Rûmî motifi

Istanbul Rustem Pasha Mosque, located in the Hasırcılar bazaar Tahtakale-Istanbulis one of Mimar Sinan's work that has an important place with wealth of the decorated tiles and have built by Rustem Pasha who is the groomof Magnifi cent Kanûnî Sultan Süleyman.Ornamental art of Rûmî, one of the keyelements of the Turkish decorative arts, has been used as a basic motifs in allbranc hes. This motif is developed in the hands of the Seljuk it tookits name 'Rûmi' from them. This motif isalsoone of the essential patterns of ceramic art. As in other Mosques in Istanbul Rustem Pasha Mosque it has been the plenty of tile sapplication can be seen. Rûmi motif tiles are locatedin Mosque porticoover the entrance, in the floor of the left wall, in the pew of the muezzin, inside altarand on the walls, in the windows of pediment, in the pulpitmansion walls, arc hes, on the wall sandin the upstairspew of women. Patterns in terms of feature sused were leaves, pawsand hâtâyi, while hurdeli rûmi, simple rûmi, sencîde rûmî, sliced rûmi, flowering rûmî, hill yandortabag were usedin composition. Cobalt blue, coral turquoise were usedin the as colors.Key words; Rüstem Paşa Mosque, Tile art, Rûmi motif