Manevi eğitim yöntemi olarak letaif-i hamse

Abstract

Hangi kültür ve medeniyet havzasına ait olursa olsun, hangi zaman diliminde yaşarsa yaşasın, insanoğlunun temel meselelerinin başında fertlerin dolayısıyla toplumların eğitimi gelmektedir. İnsan eğitimle beraber olgunlaşan, güzel fiilleriyle ahlâkî erdemler elde eden ve en üstün payelere ulaşan bir varlıktır. Bu eğitimin en önemli aşamasını da mânevî eğitim oluşturur. Mânevî eğitimi kendilerine bir çalışma alanı olarak belirleyen mutasavvıflar bu gayeye ulaşabilmek için çeşitli yöntemlere başvururlar. Bu yöntemlerden biri de insandaki ilâhî cevhere işaret eden letâiflerin eğitimidir.Nakşibendî-Müceddidiyye ve Hâlidiyye tarîkatlarında seyr ü sülûk usulü olarak kabul edilen letâif uygulamaları, sûfilerce çeşitli tasniflerle izah edilmiştir. `Kalp, ruh, sır, hafî ve ahfâ` olarak belirlenen beşli tasnife `Letâif-i Hamse` denilmektedir. Mânevî yolculuktaki bu lâtîfelerin her biri bir önceki makamdan derece bakımından daha üst kısımdadır. Lâtîfeleri geçen sâlik lâtifleşir, seyr u sülûk yolculuğunu tamamlar. Bu çalışmada sûfîlerin insan bedeninde belli durakları olan ve onun hakikatini oluşturduğunu söyledikleri rûhânî letâifin beşli tasnifi ele alınarak incelenmiş, ruhsal eğitimde bu durakların terbiyesine yönelik uygulamalar açıklanmaya çalışılmıştır.

Regardless of the basin of culture and civilization, regardless of the time period, the main issues of human beings are the education of individuals and socities. Human being is an entity that matures with education, achieves moral virtues with its beautiful acts and reaches the highest levels. The most important stage of this training is spiritual education. İn order to achieve this aim, the sufis who define spiritual education as a field of study apply various methods. One of these methods is the education of the 'letâif' or 'spiritual centers' which point to the divine essence in man.In the Naqshbandi-Mujaddidiyah and Halidiyah order, the 'letâif' practices, which are accepted as a 'Seyr u Sülûk' 'a spiritual journey' method, were explained by the Sufis in various classifications. The fivefold classification which includes 'kalp' (the heart), 'ruh' (the soul), 'hafi' and 'ahfa' is called the 'Letâif-i Hamse'. Each of these spiritual journeys is higher in degree than the previous one. The 'sâlik' (follower) who passes the 'lâtife's, becomes 'lâtif' and completes the 'Seyr u sülûk' (spiritual journey).In thıs study, the fivefold classification of the spiritual 'letâif', which sufis claim that it has certain stops in the human body and constitutes the truth of the human body, is examined.