Mardin taş oymacılığında hat sanatı

Abstract

Mardin tarih boyunca birçok kültür ve inancın uğrak yeri olmuştur. Zengin bir kültüre sahip olan bölgede Müslüman, Hıristiyan, Yakûbi, Süryâni Nestûri, Yezîdi, Yahûdi, Keldâni gibi farklı din ve kültüre sahip toplumların bir arada yüzyıllarca barış içinde yaşadığı Mardin, bu özelliğini hâlâ sürdürmektedir. Tarihi ipek yolu üzerinde bulunan ve sırasıyla Emeviler, Artuklular, Akkoyunlular ve Osmanlılara ev sahipliği yapmış olan Mardin, bu dönemlerde yapılan anıtsal nitelikteki medrese, külliye ve camiler ile bir ilim kenti olmuş, birçok ilim adamı yetiştirmiştir. Bu yapıların ana yapı malzemesi yine Mardin bölgesinde çıkarılan sarı kalker taşıdır. Bölgede çok sayıda taş ocağının bulunması, çıkarılan taşın dayanıklı olması, yalıtım özelliği taşıması, işlenmesinin kolay olması gibi özelliklere sahip olan Mardin taşı, yapı ve bezemenin ana unsuru olmuştur. Mardin de yapıldıkları dönemlerin kültürel, mimari, dini özelliklerini barındıran birçok yapı bulunmaktadır. Bu yapılarda dikkati çeken özellikler, dönemin sanatının yansıdığı inşâ kitâbeleri, taş işçiliği ve zengin bezeme örnekleridir. Mardin taş oymacılığı ve kitâbe yazılarının hat sanatı bakımından değerlendirilmesini konu alan bu çalışmada taş oymacılığı ile Mardin ilinde bulunan tarihi Ulu Cami, Zinciriye (Sultan İsa) Medresesi, Zairi (Şeyh Mahmud Ezzerrar ) Cami, Latifiye (Abdullâtif) Cami, Melik Mahmud Cami ve Hatuniye Medresesi'nin günümüze kadar ulaşmış kitâberi incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Mardin, Hat Sanatı, Taş Oymacılığı, Bezeme, Kitâbe

Mardin has been a haunt for a lot of cultures and beliefs throughout the history. Mardin has a rich culture. Societies with different religions and cultures such as Muslims, Christians, Yakubi, Assyrian Nestorian, Yezidi, Jewish, Kildani have been living there peacefully for centuries, and Mardin has continued to have this property. Mardin which is on the historical silk road and was the homeland of Omayyads, Artuqids, Akkoyunlus and Ottomans respectively, has been a science town with the madrassahs, socials complexes and mosques with monumental quality and brought up a lot of scientists. Main construction material in these buildings is yellow limestone which is mined again in Mardin Region. Mardin stone is the main element of construction and decoration since there are a lot of quarries, the stone is durable and has insulation properties, and it is easy to be operated on. There are a lot of buildings which include cultural, architectural and religious properties of that period. Remarkable properties on these buildings are the examples of rich decorations, stonemasonary, building epitaphs on which the art of the period is reflected. In this study, whose theme is the evaluation of Mardin stone carving, epitaph writing in terms of calligraphy, stone carving and epitaphs, which extant present day, in historical Ulu Cami (Grand Mosque), Zinciriye (Sultan İsa) Madrassah, Zairi (Şeyh Mahmu Ezzerrar) Mosque, Latifiye (Aldullâtif) Mosque, Melik Mahmud Mosque and Hatuniye Madrassah in Mardin city centre were examined.Keywords: Mardin, Calligraphy, Stone Carving, Decoration, Epitaph