Makro-ekonomik ve sosyal yönleriyle zekât müessesesi: Türkiye için Malezya modeli örneği

Abstract

Zekat, İslam'ın en önemli şartlarından biridir. Dini bir yükümlülük olan zekatın sosyal ve ekonomik etkileri de bulunmaktadır. Türkiye'de kurumsallaşmış bir zekat sisteminin olmayışı, zekatın sosyal ve ekonomik etkilerinin ölçülmesini de zorlaştırmaktadır. Son yıllarda bazı ülkelerde zekatın kurumsallaşması için bir takım çalışmaların yapıldığı görülmektedir. Bu ülkelerin başında Malezya gelmektedir. Bu tez çalışması Malezya zekât sisteminin Türkiye'de uygulanabilirliğini konu edinmektedir. Tezin temel amacı, Malezya zekat sistemini incelemek ve Türkiye için normatif önerilerde bulunmaktır. Malezya'da yaşayan zekât mükelleflerinin Malezya zekât sistemi konusunda algı ve memnuniyet durumlarının ölçülmesi ve Türkiye'de uygulanacak en uygun zekât modelinin ortaya konabilmesi bu çalışmanın en önemli çıktılarındandır.Araştırmada; belge tarama, derinlemesine görüşme ve anket tekniğinin birlikte kullanıldığı karma yöntem tercih edilmiştir. Malezya'da federal bölgede zekat toplamakla yetkilendirilmiş Pusat Pungutan Zakat (PPZ) isimli şirketin yöneticileri ile yüz yüze görüşülmüştür. Ayrıca Kuala Lumpur, Selangor ve Terengganu eyaletlerinde yaşayan zekat mükelleflerine anket formu dağıtılmıştır. Malezya zekat sisteminin; kamu modeli, yarı kamu modeli ve özel modelden oluştuğu görülmüşütür. Malezya'da ankete katılan zekat mükelleflerinin mevcut zekat sistemden genel olarak memnun oldukları tespit edilmiştir. Yarı kamu modelinin Türkiye için daha uygun olacağı sonucuna varılmıştır.

Zakat is one of the most important factors of Islam. Zakat is a religious obligation that has a social and economic impacts. There is no institutionalized zakat system in Turkey. So, it is very difficult to measure these impacts of zekat. In recent years, some efforts have been carried out in some countries to institutionalize zakat. Malaysia is the beginning of these countries. This thesis deals with the applicability of Malaysia Zakat system in Turkey. The main aim of this study is to examine Malaysia zakat system and reveal some normative suggestions for Turkey. Also measure perceptions and satisfactions of Malaysian zakat payers abaout Malaysia zakat system and determine best zakat model for Turkey are important outcomes of this study. In the research; document scanning, in-depth interviewing and survey technique are used together that entitle as a mixed method. In Malaysia it have been discussed face to face with the managers of the entrusted company Pusat Pungutan Zakat (PPZ) which collect the zakat. In addition, a survey forms have been distributed to the zakat taxpayers living in the cities of Kuala Lumpur, Selangor and Terengganu. It have been realised the Malaysian zakat system consist of public model, semi-public model, and private model. In Malaysia, zakat taxpayers who participated in the survey declarated generally satisfied with the current zakat system. Semi-public model concluded that the results would be more appropriate for Turkey.