Türkiye`nin Avrupa Birliği ülkelerine ihracatı`nın çekim modeli bağlamında analizi: 1996-2016 dönemi

Abstract

Türkiye'nin ihracatında son yıllarda dikkate değer bir artış olması sebebiyle bu çalışmada Türkiye ve Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki ihracat hacminin Çekim modeli bağlamında analizi hedeflenmiştir. Bu model ismini Newton'un ''yerçekimi kanunundan` almıştır. Literatürde çekim modeli, uluslararası ticari ilişkilerde, ülkeler arasındaki coğrafi uzaklıkla ve ülkelerin ekonomik büyüklükleriyle ilişkili olduğunu gösteren bir modeldir. Çekim modeli çift taraflı ticaret akımlarını analiz etmekte ampirik başarısı sebebiyle tercih edilmektedir.Bu çalışmada çekim modelinin teorik yapısına, dış ticaretteki kullanımına, matematiksel gösterimine ve Türkiye'nin ihracatı üzerinde uygulamasına yer verilmektedir. Türkiye'nin ihracatıyla ilgili bu çalışmada GSYH, mesafe, nüfus, Gümrük Birliği gibi değişkenlerin literatürdeki yerlerine değinilmiştir. Söz konusu değişkenlere ait 28 ülke ve 1996-2016 yıllarını kapsayan 21 veri seti kullanılmıştır. Çalışmada yer alan bağımlı değişken Türkiye'nin ihracatı olarak belirlenmiştir. Kullanılan bağımsız değişkenler ise Avrupa Birliği ülkelerinin GSYH' ları, nüfusları, partner ülkelerin başkentlerinin Ankara'ya uzaklıklarıdır. Son olarak modele Gümrük Birliği ve denize kıyı olma kukla değişkenleri eklenmiştir.Tahmin sonucunda, modelde yer alan değişkenlerin Türkiye'nin ihracatındaki etkisi ölçülmeye çalışılmıştır. Bulgulara göre tahmin sonuçlarında Türkiye'nin ihracatını GSYH, mesafe ve Gümrük Birliği değişkenleri olumlu etkilerken, nüfus ve denize kıyı olma değişkenlerinin olumsuz etkilediği tespit edilmiştir.

This study aims to analyze export volume between Turkey and European Union countries in terms of Gravity model due to a remarkable increase in the export of Turkey. This model is named after `Gravity Law` of Newton. In literature, Gravity model is a pattern which suggests that ınternational trade affairs are related to the distance countries and their economical size. Gravity model is preffered due to its success in analyzing bilateral trade movements. This study focuses on theoretical aspect of Gravity model, its usage in foreign trade, its mathematical indication and its application to export of Turkey. The variables such as GDP, distance, population, customs Union of Turkey are underlined in terms of their importance in literature. With the help of the variables mentoned above, 21 years of data obtained from 29 countries between 1996 and 2016 are investigated in this study. Dependent variable is determined as export of Turkey while independent variables are GDP of European Union countries their population and the distance between capitals of partner countries and Ankara. Finally, dummy variables as Customs Union and having a coast are added in the study. In the conclusion, the efficiency of the variables on Turkey's export is attempted to be evaluated. It is suggested in the estimated conclusion that variables of GDP, distance and Customs Union effect Turkey's export positivety but variables of population and having a coast effect Turkey's export adversely.