Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşme düzeyleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşme düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. İlişkisel tarama modelindeki araştırmanın evrenini 2016 – 2017 öğretim yılında Manisa ili Şehzadeler ilçesinde görev yapan 1492 öğretmen, araştırmanın örneklemini ise 399 ilkokul, ortaokul ve lise öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada basit tesadüfî örnekleme yoluna gidilmiştir. Araştırmada veriler `Örgüt DNA'sı ölçeği` ve `Psikolojik Sözleşme Ölçeği` ile toplanmıştır. Verilerin analizinde doğrulayıcı faktör analizi, aritmetik ortalama, tek yönlü varyans analizi, t-Testi, Pearson Momentler Çarpımı Katsayısı ve Basit Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre; öğretmenler okulların DNA profillerini, sağlıklı örgüt profillerinden esnek örgüt profili olarak algılamaktadırlar. Cinsiyet değişkenine göre, erkek öğretmenlerin sağlıklı olduğu kabul edilen esnek ve tam zamanlı örgüt profillerinde kadın öğretmenlerden daha yüksek ortalamaya sahipken askeri örgüt profilinde kadın öğretmenlerin ortalaması daha yüksektir. Çalışılan okul düzeyi değişkenine göre okulların DNA profillerine yönelik öğretmen algılarına baktığımızda, esnek örgüt profilinde anlamlı farklılıklar ilkokul öğretmenleri ile lise öğretmenleri arasındadır. Okullarda görev yapan öğretmenlerin sayısı arttıkça, bu okullarda çalışan öğretmenlerin askeri örgüt algılarının daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin aynı okulda çalışma sürelerine göre okulların DNA profillerine yönelik algıları yönetim ağırlıklı örgüt profilinde farklılaşmaktadır. Göreve yeni başlayan öğretmenlerin yönetim ağırlıklı örgüt algıları, aynı okulda uzun süredir çalışan öğretmenlere nazaran daha düşük düzeydedir. Mesleki kıdem, değişkenine göre okulların DNA profillerine yönelik öğretmen algıları tam zamanlı örgüt profiline göre öğretmenlerin tam zamanlı örgüt profili algıları kıdemiideğişkenine göre farklılaşmaktadır. Çalışılan okul düzeyi değişkenine göre okulların DNA profillerine yönelik öğretmen algılarında ise, esnek örgüt profilinde ilkokul öğretmenleri ile lise öğretmenleri arasında anlamlı farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Yine araştırmaya göre öğretmenlerin psikolojik sözleşmelerinin orta düzeyde olduğu görülmektedir. Psikolojik sözleşmenin alt boyutlarına bakıldığında ise, hem işlemsel boyutta ve ilişkisel boyutta algının orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Cinsiyet, mesleki kıdem, öğretmen sayısı, aynı okulda çalışma süresi değişkenine ve çalışılan okul düzeyi değişkenine göre psikolojik sözleşme işlemsel, ilişkisel, alt boyutlarına ilişkin öğretmen görüşlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmemiştir.Yine araştırma sonucuna göre öğretmenlerin okulların sağlıklı örgüt profillerine (esnek, askeri, tam zamanlı) esnek örgüt profili ile psikolojik sözleşme düzeyleri arasında pozitif yönlü düşük dereceli bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmaya göre, okulların DNA profillerinden esnek örgüt, askeri örgüt ve pasif-saldırgan örgüt profillerinin öğretmenlerin psikolojik sözleşmelerini anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Esnek örgüt ve pasif-saldırgan örgüt profillerinin ilkokul öğretmenlerinin ilişkisel sözleşme düzeylerini anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ortaokullarda tam zamanlı örgüt profili öğretmenlerin ilişkisel sözleşme boyutunu anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Liselerde askeri örgüt, tam zamanlı örgüt ve pasif-saldırgan örgüt profilleri ilişkisel sözleşme boyutunu anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of this research is to reveal the relationship between schools' DNA profiles and teachers' psychological contracts. Relational screening model was used in the research. The target population of the study consisted of 1492 teachers and for the research, 399 teachers who worked in primary, secondary and high schools in Manisa, Şehzadeler in the 2016-2017 academic year were examined. Simple random sampling was used in this research. The data were collected by using organizational DNA scale and psychological contract scale. In the analyze of the data; frequency, percentage, arithmetic mean and standard deviation values were calculated. Independent sample t-test, one-way variance analysis, Pearson product-moment correlation coefficient and regression analysis were used.According to the results of the research, teachers perceive schools' DNA as resilient organization profile. To gender results, male teachers have higher average to female's one in resilient and just in time organizational profiles. However, in the same time, female has higher average than male ones in military precision profile.There is also significant difference between resilient organization and grade of schools especially in primary school teachers and high school teachers.As numbers of teachers get increased, the teachers who do their job in their schools have higher perception of over managed organizational DNA. According to working in the same school, teachers' perception of organizational DNA is lower level than teachers who work longer in the same school.According to professional seniority, teachers' perception of DNA differs only in just in time organizational profiles.ivAccording to results of the study, it has been gotten results that perception of teachers' psychological contracts is low. In the sub categories of psychological contract, perception is midlevel in operational and relational contracts.There is no significant difference about variable of gender, professional seniority, number of teachers, working in the same school and grade of school.According to results of study, there is low and positive relationship between perception of teachers on healthy organizational DNA profiles especially in resilient organizational DNA.According to results of study, resilient, military and passive aggressive organizational profiles have predicted teachers' psychological contracts, meaningfully. Moreover resilient and passive aggressive organizational profiles have predicted relational contract of primary school teachers, meaningfully. In secondary schools, just in time organizational DNA profile have predicted relational contract of teachers, significantly. In high schools, military organization, just in time organization and passive aggressive organizational profiles predict relational contracts of teachers, meaningfully.