Orta Gediz Havzasında Turgutlu ve Salihli şehirlerinin mekânsal gelişiminin tarımsal arazi üzerindeki etkileri

Abstract

Araştırma sahasını oluşturan Turgutlu ve Salihli şehirleri Ege Bölgesinin Orta Gediz Havzası'nda yer almaktadır. Orta Gediz Havzasında yazlar sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı olan Akdeniz iklimi etkilidir. Bu iklim şartlarına ve verimli topraklara sahip olmasından dolayı Gediz Ovası, Türkiye'nin tarımsal üretiminde önemli bir havza durumundadır. Verimli tarım arazileri üzerine kurulmuş olan Turgutlu ve Salihli şehirlerinin ekonomisi, geçmişten bu yana daha çok tarıma dayalı olmuştur. Günümüzde sanayi ve hizmet sektörlerinin gelişmesi, bu şehirlerdeki ekonomik yapının ve fiziki dokunun değişmesine yol açmaktadır. Şehirlerdeki nüfusun artmasıyla yerleşim alanları tarımsal araziler üzerine doğru gelişmekte ve bu durum tarımsal arazilerin tarım dışı kullanıma açılmasına ve yok edilmesine neden olmaktadır.Bu çalışma Orta Gediz Havzası'nda yer alan Turgutlu ve Salihli şehirlerinin mekânsal gelişiminin mevcut tarım arazileri üzerindeki etkisini incelemeyi ve şehirlerin gelişimi için alternatif alanları belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla, şehirlerin mekânsal gelişimi ve bu gelişimi etkileyen faktörler ortaya konulmuştur. Çalışmanın temel verilerini şehirlere ait imar planları ve çeşitli yıllara ait uydu görüntüleri oluşturmaktadır. İmar planlarının yeniden düzenlenmesinde ve uydu görüntülerinin işlenip haritalara dönüştürülmesinde ArcGIS 10.4.1. CBS programından faydalanılmıştır. Bu programın yanında Global Mapper ve Google Earth gibi programlara da çeşitli görseller ve haritalar üretmek için başvurulmuştur. Arazi çalışmalarından elde edilen veri, belge ve fotoğraflarla çalışma desteklenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, Turgutlu ve Salihli şehirlerinin mekânsal gelişimlerinin yatay yönde artarak devam ettiği görülmüştür. Çalışma konusunu oluşturan şehirlerin mekânsal gelişimlerinin temelinde sanayileşme ile birlikte bölgeye gelen göçler yer almaktadır. Sanayileşme ve göçler nedeniyle bina ihtiyacının artması tarım arazilerinin yapılaşmaya açılmasına neden olmuştur. Bu durum, Türkiye'nin en önemli tarım arazilerinden olan Gediz Ovası'nda I. II. ve III. sınıf arazilerin kaybolmasına neden olmuştur. Türkiye nüfusu sürekli artan gelişmekte olan bir ülkedir. Mevcut nüfus ile birlikte gelecek nesillerin de gıda ihtiyacının karşılanabilmesi gerekliliği mevcut tarım arazilerinin önemini arttırmaktadır. Bu gereklilik, Gediz Ovası gibi verimli tarım alanlarının tarım dışı faaliyetlerde kullanılmasına karşı korunmasını zorunlu kılmaktadır. Gediz Ovasında yer alan Turgutlu ve Salihli gibi şehirlerin tarım arazilerine doğru gelişmesinin önüne geçilmesi bu zorunluluğun doğal bir sonucudur. Turgutlu ve Salihli şehirlerinin mevcut veriler ışığında gelişimlerini devam ettirecekleri görülmektedir. Söz konusu şehirlerin mekânsal genişlemelerinin sağlıklı devam ettirebilmesi tarımda sürdürülebilirliğin sağlanması için şehirlerin Gediz Ovası yönünde değil belirlenen alternatif alanlar yönünde büyümeleri gerçekleştirilmelidir.

The cities of Salihli and Turgutlu which constitute the research area are located in the Middle Gediz Basin of the Aegean Region. In the Middle Gediz Basin, the Mediterranean climate which is characterized by hot and dry summers and mild and wet winters is effective. Gediz Plain is a significant basin for Turkey's agricultural production due to the aforementioned climate conditions and fertile soil. The economy of the cities of Turgutlu and Salihli on fertile agricultural lands has been based on agriculture since the past. The development of industry and service sectors at the present time leads to changes in economic structure and physical texture in these cities. The fact that settlements move on to agricultural lands as the population in the cities increases presents that the of agricultural lands is causes non-agricultural use.The present study aims to examine the effects of spatial development of Turgutlu and Salihli in the Middle Gediz Basin on the currently available agricultural lands and to determine the alternative fields for the development of cities. For this purpose, spatial development of cities and the factors affecting this development were revealed. The basic data of the study consist of construction plans of cities and satellite images of various years. The ArcGIS 10.4.1.CBS program was used for the reconstruction of construction plans and processing and converting the satellite images into maps. Furthermore, the programs such as Global Mapper and Google Earth were applied to produce various images and maps. The data obtained from field works were supported by documents and photos. As a result of the research conducted, it was observed that the spatial development of Turgutlu and Salihli went on by increasing horizontally. The industrialization and the immigration to the region have the basis for the spatial development of the cities being the research area of the study. The increase of the need for buildings due to industrialization leads agricultural lands to be zoned for construction. This situation brings about I. II. III. Class land loss of Gediz Plain which is one of the most important agricultural lands in Turkey. Turkey is a developing country with the ever-growing population. The necessity to meet the food needs of future generations as well as the current population increases the significance of existing agricultural lands. This need requires the protection against non-agricultural activities of fertile agricultural lands like Gediz Plain. Preventing the development of cities such as Turgutlu and Salihli towards agricultural lands is a natural consequence of this necessity. In the light of the available data, it is observed that Turgutlu and Salihli will continue their development. In order to maintain the spatial expansion and to ensure the sustainability in agriculture, the growth of aforementioned cities should be carried out in the direction of determined alternative areas, not in the direction of Gediz Plain.