Atatürk`ün başyaveri Salih Bozok`un hayatı ve kişiliği (1881-1941)

Abstract

Selanik'li Cafer Bey'in oğludur. Annesi Hatice Hanım, eşi Nuriye Hanımdır. Selanik Askeri Rüştiyesini ve İdadisini bitirdikten sonra İstanbul Harp Okuluna geçmiştir. 1903'te Harp okulunda teğmen olarak diploma almıştır. Harbiyeyi bitirince önce Muratpaşa'da Bulgar sınırında bir karakola atanmıştı. Mustafa Kemal ile Selanik'te mahalle ve okul arkadaşı idi. Uzaktan akrabalıkları da vardı. İlk subaylık yıllarında beraber bulundular. 1908'de Hürriyetin ilanından sonra yolları yine Selanik'te buluşmuştu. Mustafa Kemal, onu bu yıllardan itibaren yoldaş olarak seçmişti. İlk gençlik yıllarında hep ` Salih, senden hiç ayrılmayacağım, seni kendime yaver yapacağım.` demişti. Mustafa Kemal Milli Mücadeleyi başlatmak için Anadolu'ya geçmeden önce ve Suriye Cephesinde bulunduğu sırada Salih Bey'i Başyaver olarak yanına getirtti ve sürekli beraberlik bu şekilde başladı. Salih Bey yarbaylıktan emekliye ayrıldıktan sonra bile hep Mustafa Kemal'in yakınında kaldı. 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM'nin toplanması ve Mustafa Kemal Paşa'nın başkanlığa seçilmesinden sonra'da Başkanlık Başyaverliğine atanmıştı. Kurtuluş savaşı boyunca Mustafa Kemal Paşa'nın yanında oldu. Kıdemi nedeni ile önce binbaşılığa daha sonrada yarbaylığa terfi etti. Büyük Zaferden sonra Mustafa Kemal Paşa'nın yanında İzmir'e geldi. Daha sonra onun Latife Hanımla evlenmesi sırasında O'nun şahidi olarak bulundu. Latife Hanım, Salih Bey için `ikinci babamdır.` deyimini kullanırdı.TBMM'nin 2. Dönemi için yapılan seçimde Mustafa Kemal Paşa tarafından, tarihi ismi Bozok olan Yozgat'tan namzet gösterilerek Milletvekilliğine seçilmiş ve Başyaverlikten ayrılmıştır. Milletvekilliği sırasında da Atatürk'ün adeta sivil başyaverliğini yapmış. O'nun 10 Kasım 1938'de vefatı üzerine `Başkomutan Yaversiz gidemez.` diye intihara teşebbüs etmişse de müdahale sonunda kurtarılmıştır.Milletvekilliği devam ederken, İstanbul'da bulunduğu sırada 25 Nisan 1941'de vefat etmiş ve cenazesi Ankara'ya nakledilerek büyük bir törenle Cebeci Şehitliğine defnedilmiştir. Anahtar Kelimler; Salih Bozok, Atatürk, Milli Mücadele, TBMM, Başyaverlik

His father,Mr Cafer from Thesaloniki, mother Mrs Hatice and wife Ms Nuriye. In persue of military middle school and collage, he followed Military Academy in İstanbul. He promoted luitenent after that. His first assignment was a check point at Bulgarian border.Mustafa Kemal was his friend from the same school and resident(neighbourhood) as well as being remote relatives.They were together during early years of their services. They met in Thesaloniki during the date of declaration of Liberty, 1908. Since the early years of their friendship M.Kemal said ' We will be together and never be aparted and you will be my aid officer.Before M.Kemal step up Anadolu, to start up National Movement, he was at Syrian Front and succeeded to assigne Bozok as his aid officer. After Bozok's retirement as Lt.Colonel he was with M.Kemal again.On April 1920,23 M.Kemal was selected the first Parliament Speaker , appointed Bozok as Senior Aid. Bozok was with him all along after that. M.Kemal marrried Latife Hanım and Bozok was his withness. Latife Hanım has used to name him ' my second father'In the second term of Turkish parliamentary election Bozok was selected as deputy of Yozgat province and therfore quitted his post 'senior aid'. During his civil service in parliament ' majlis' Bozok has adhered to stay with M.Kemal as if first aid all along his life ! Ataturk died on Nov 1938,10 and bozok said ` Supreme commander never goes without his aid` and attempted suicide. He was rescued then.While running his mission as deputy in the parliament he passed away on April 1941,25 in İstanbul. He was burried at Cebeci Marterdom Cemetary in Ankara.Key words:Salih Bozok, Atatürk,Milli Mücadele,TBMM Başyaverlik