Nusayrîlikte Selmân-ı Fârisî`nin rolü

Abstract

Selmân-ı Fârisî Nusayrîler tarafından bâb olarak kabul edilen ve kendisine olağanüstü birtakım özellikler atfedilen önemli bir şahıstır. Genel olarak Şiî fırkalarda ve özelde Nusayrîlikte Selmân-ı Fârisî'nin önemini anlamamıza yardım edeceğini umduğumuz bu çalışmanın, ülkemizde özellikle Hatay, Adana ve Tarsus vb. yerleşim bölgelerinde yaşayan Nusayrîleri tanımamıza, ilaveten Suriye'de ve Lübnan'da yaşayan Nusayrîler hakkında doğru kanaatlere ulaşmamıza ve yüzyıllardır iç içe yaşadığımız bu insanları doğru tahlil edebilmemize imkân sağlayacağını düşünüyoruz.Çalışmanın giriş bölümünde din ve mezhep kavramları incelenmiş, Nusayrîlik ve Selmân-ı Fârisî kısaca tanıtılmış, araştırmamızın amacı ve önemine değinilmiştir.Birinci bölümde Nusayrî isminin kökeni, teşekkülü, tarihi seyri, ayrıldığı kollar, inanç sistemi, dini bayramları ve günümüzdeki konumu ele alınmıştır.İkinci bölümde, Sünnî kaynaklarda Selmân-ı Fârisî hakkında verilen bilgiler incelenmiş, özellikle Selmân-ı Fârisî'nin kendi hayatı ile ilgili bilgi verdiği rivâyetler üzerinde durulmuştur.Üçüncü bölümde Nusayrîlerce de kabul gören Şîî kaynaklara göre, Selmân-ı Fârisî hakkında verilen bilgiler incelenmiş, bu sâyede karşılaştırma yapma imkânı ortaya çıkmıştır.Dördüncü bölümde Nusayrîlere göre bâblık makâmının özellikleri ve bu makâmın temsilcileri incelenmiş, Nusayrîlerin bâblık makamı hakkında ileri sürdükleri deliller sıralanmış ve değerlendirilmiştir.Beşinci bölümde Adana ilinde gerçekleştirdiğimiz mülâkâtlar sonucu Selmân-ı Fârisî'nin günümüz Nusayrî toplumundaki yeri ve önemi araştırılmıştır.Altıncı bölümde fırkanın yanlışlarını görerek fırkadan ayrıldıklarını söyleyen ve Nusayrî inancının yanlışlarını tüm Nusayrîlere gösterme gayesi ile Kur'an Işığında Hak ve Batıl isimli kitabı yazan kişilerin Kitâbü'l-Mecmû tercümesi ile Ahmet Turan'ın Kitâbü'l-Mecmû tercümeleri karşılaştırılmıştır.Sonuç bölümünde ise elde ettiğimiz bilgilerin genel bir değerlendirilmesi yapılarak Nusayrîlerin inancı ve Selmân-ı Fârîsî özelinde bâblık makamı eleştirilerek bazı tesbitlerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Şia, Nusayrî, Selmân-ı Fârisî

Salman the Persian is an outstanding figure who is accepted as `bab`and some exceeding features are attributed to him by Nusayrîs. We hope this study would be beneficial to understand the significance of Salman the Persian in Nusayrîyya, which has a Shii character, and generally in Shi'ite. We also think that this study would enable us to understand Nusayrîs who are dwelling in Hatay, Adana and Tarsus in Turkey, and in Syria and Lebanon, and to analyze these people which we live together/coexist in the same society.In the introduction, concept of `religion` and concept of `sect` are investigated, Nusayrîyye and Salman the Persian are briefly introduced, and, the aim and the significance of the study are mentioned.In the first chapter, the origin of the name of Nusayrî and formation, historical process, branchs, belief system, religious holidays of Nusayrîyya, and its status today are discussed.In the second chapter, the information about Salman the Persian that are given by Sunni sources is examined, and especially, narratives of Salman the Persian on his own life are emphasised.In the third chapter, the information about Salman the Persian that is given by Shii sources which is accepted by Nusayrîs is investigated, and, by means of this, the oppurtunity of comparison between Sunni sources is occured.In the fourth chapter, features of bab's position and representatives of it, according to Nusayrîs, are examined, and Nusayrîs evidences on this position are collocated and evaluated.In the fifth chapter, as the consequence of interviews that we had in Adana, the significance and the status of Salman the Persian in Nusayrî society of today is researched.In the sixth chapter, two books are compared. The first of the two books, Kitabu'l Mecmu, is written by the authors of `Kur'an Işığında Hak ve Batıl` who are seperated from the Nusayrîyya with the aim of showing mistakes of Nusayrîyya after seeing the wrong sides of it. The second of the two books, `Kitabu'l Mecmu`, is written by Ahmet Turan.In the conclusion, a general evaluation of obtained information is presented and some determinations are made.Keywords: Shia, Nusayriyyah, Selman the Persian