20 no.lu Uşak şer`iyye sicilinin sosyal kültürel ve iktisadi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Şer'iyye Sicilleri Türk tarihinin en önemli kaynakları arasında yer alır. XV. asırdanitibaren tutulmaya başlayan şer'iyye sicilleri XX. asrın ilk çeyreğine kadar kayıtaltına alınmaya devam etmiştir. Şer'iyye sicillerinin cumhuriyetin ilk yıllarında datutulması özellikle Osmanlı'dan cumhuriyete geçiş sürecindeki dönemi aydınlatmasıbakımından son derece önemlidir. İşte bu amaçla tez konusu olarak seçilen 20 No.luUşak Şer'iyye Sicili'nin Uşak'a ait son sicil olması ve cumhuriyetin ilk yıllarındakiUşak'ın sosyal, kültürel, idari ve iktisadi özelliklerini ortaya çıkarması yönüyle sonderece mühimdir.Bu çalışmanın amacı 20 No.lu Uşak Şer'iyye Sicili'nin ışığında CumhuriyetDönemi'nin ilk yıllarndaki 1929 yılı Uşak'ını sosyal, kültürel, idari ve iktisadi açıdanincelemek ve yorumlamaktır. Çalışmanın ana kaynağını teşkil eden 20 No.lu UşakŞer'iyye Sicili hukuk mahkemesi kayıtlarını ihtiva etmektedir. Başta tashih-i sene,veraset, alacak, boşanma konulu davalar olmak üzere dava türleri son derecezengindir. 20 No.lu Uşak Şer'iyye Sicili bu dava türleri zenginliği sayesinde 1929yılı Uşak'ı hakkında bizlere çok yönlü bilgi edinebilme fırsatı sunmuştur. Sicildekikararlar 131 numaralı karardan başlayarak numeretik sırayla 705 numaralı kararlasona ermiştir. 1928 yılında harf inkılabı olmasına rağmen kararlar Osmanlıca rikayazı çeşidiyle kaleme alınmıştır. Sicilin basit transkripsiyonu yapıldıktan sonradikkatli bir plan dâhilinde tasnife tabi tutularak değerlendirilmesi yapılmıştır.Tez beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Uşak tarihi hakkında genel bilgiverilmiş, 20 No.lu Uşak Şer'iyye Sicili'nin ayrıntılı bir şekilde tasnif veivdeğerlendirilmesi yapılmıştır. Birinci bölümde Uşak'ın genel idari yapısı,mahalleleri, köyleri, şehitleri, idareci ve görevlileri hakkında bilgi verilmiştir. İkincibölümde ise Uşak'ın sosyal ve kültürel yapısı çok yönlü açıdan incelenerek döneminmeslekleri, lâkapları, unvanları, evlilik hayatı, çocuk sayısı, çocuklara verilenisimleri ile boşanma, veraset, miras olayları ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Üçüncübölümde iktisadi yapı anlatılırken son bölümde ise sicilde yer alan kararların özetleriverilmiştir.Bu çalışma Cumhuriyet Dönemi'nin ilk yıllarındaki Uşak'ı anlatması o döneminanlaşılması açısından da son derece önemlidir.Anahtar Kelimeler: Şer'iyye Sicili, Uşak, idari yapı, sosyal ve kültürel yapı,aile, lâkap

Court records are among the most important sources in Turkish history. Havingstarted to be kept since the 15th Century, court records continued to be kept until thefirst quarter of the the Twentieth century. The continuation of their register in theearly years of the Turkish Republic is particularly important in terms of illuminatingthe period of transition from the Ottoman to the republic. The city of Uşak's number20 court record's being the last record kept in the city and revealing its social,cultural, administrative and economic characteristics are among the main reasonsfor choosing the topic of the thesis.The aim of this study is to analyze and interpret the first years of the Republicanperiod in 1929 in consideration of number 20 Court Records of Uşak in terms ofsocial, cultural, administrative and financial aspects. The main source of the studycontains civil court records of Uşak's number 20 Court Record. The cases areextremely rich in types varying from inheritance, receivables, divorce and mainly theproof of year. Thanks to this richness of type in law suits, Uşak's number 20 CourtRecords give us the opportunity of gaining multilateral information about Uşak in1929. The verdicts in the records begin from number 131 and discontinue to thenumber 705. Despite the alphabet Reform in 1928, the verdicts were pennedOttoman Rica. After basic transcription, the records were classified and evaluatedcarefully in a planned way.The thesis consists of five chapters. In the introduction, some general informationabout the history of Uşak along with the classification and evaluation of Uşak'svinumber 20 Court Record has been provided in a detailed way. In chapter oneincludes information about Uşak's general administrative structure, districts, villages,martyrs, authorities and officials. In the second chapter consists the elaborateanalysis of social and cultural structures and period's occupations, epithets, titles,marriages, the number of children, the names given to children, divorce, inheritanceand heritage are explained in detail. While the third chapter includes the economicstructure, the final chapter contains the summary of the verdicts on the records.This study explaining Uşak in the first term of the Republic is important inunderstanding this period as well.Keywords: Court Records, Uşak, Administrative Structure, Social and CulturalStructure, Family, Epithet.