Kutadgu Bilig`de isim

Abstract

Hakaniye lehçesiyle yazılmış olan ve Yusuf Has Hacib'in kaleminde hayat bulan Kutadgu Bilig, Türk edebiyat ve kültür tarihi açısından ehemmiyete sahip bir eserdir. Türklerin İslâmiyeti kabulunden sonra yazılan ilk eserlerden olan Kutadgu Bilig, mutlu olma bilgisi anlamına gelmektedir. Eserde her iki dünyada da mutlu olmanın yolları öğütlenirken devlet yönetimi, iyilik, hoşgörü, doğruluk, akıl ve bilginin önemi vurgulanmıştır. Aslında, eserin içeriğinde ideal insan tipine önem verilmiştir. Ayrıca, dilin inceliklerinden faydalanılmıştır. Verilmek istenen mesajlar alegorik bir anlatımla edebî bir şekilde sunulmuştur. Mesnevi tarzında yazılan eserde kasidelere, dörtlüklere, atasözlerine, söz sanatlarına yer verilmiştir. Eserde ölçü ve kafiye uyumu sağlanmaya çalışılmıştır. Döneminin şartları göz önüne alındığında böyle bir eserin sağlam bir birikim, bilgi ve tecrübenin ürünü olduğu anlaşılmaktadır.Bu çalışmada, Kutadgu Bilig gibi çok yönlü bir esere sahip olmanın gururuyla eserin isim yönünden zenginliğini göstermek için eserdeki isimlerin ve isim soylu sözcüklerin incelemesi yapılmıştır. Çalışmamıza konu olan Kutadgu Bilig'deki kelimeler referans alınarak isimler, isimlere getirilen ekler, isim yapan ekler ve isim görevinde kullanılan isim soylu sözcükler irdelenerek kendi aralarında tasniflenip biçimsel işlevleri örnekleriyle birlikte sunulmuştur. Çalışma, sınıflandırma yöntemiyle yapılmıştır.Anahtar kelimeler: Kutadgu Bilig, İsim, İsim Soylu Sözcükler

Kutadgu Bilig, written by Yusuf Has Hacib in the Hakaniye dialect, is a work of great importance in terms of Turkish literature and cultural history. Being one of the first works written after Turkish' adoption of Islam, Kutadgu Bilig means knowledge of happiness. The ways of happiness in both worlds are emphasized in the work as well as the importance of state governance, goodness, tolerance, righteousness, wisdom and knowledge. Indeed, ideal human type is given importance within the context of the work. Also, subtleties of the language have been advantaged. The messages being intended to be given are presented with an allegorical expression in a literary style. Odes, tetrastichs, provebs, and figure of speeches were included in the work written in the style of Mesnevi. The harmony of meter and rhyme were tried to be achieved. Considering the conditions of its period, it is understood that such work is the product of a great background, knowledge and experience. In the current study, with the pride of having a versatile work like Kutadgu Bilig, the nouns and root-nouns in the work were examined to show the substantiality of it. With reference to the words in the Kutadgu Bilig, the nouns, suffixes attached to the nouns, suffixes creating nouns, and root-nouns which are used as nouns were examined. They were classified and presented with the examples of their formal functions. The study was conducted using the classification method of research. Key words: Kutadgu Bilig, Nouns, Root-nouns