Bursa merkezdeki Osmanlı dönemine ait şadırvan ve çeşmelerdeki süsleme unsurları

Abstract

Osmanlı kültüründe İslam inancı ile hayır için yapılan su yapılarının önemi büyüktür. Suyun bol oluşu Bursa'da bu yapıların inşasında avantaj sağlamıştır. Mimarisi ve süsleme unsurları ile çeşmeler ve şadırvanlar bize o dönem ile ilgili ışık tutmaktadır. Bu yapılar işlevsellikten öte şehirlerimizi süsleyen, bizleri estetik zevkin doruğuna ulaştıran birer sanat eseridir. Ancak kitabeleri ve tarihi belli olanları sayılıdır. Çoğu ortadan kaldırılmış, yerleri değiştirilmiş, bazı parçaları başka bir yere eklenmiş, bazıları da aslına uygun olarak yeniden inşa edilmiştir. Halbuki Bursa'da neredeyse her camide, meydanlarda şadırvan bulunmaktaydı. Ne yazık ki Bursa'daki Osmanlı dönemine ait şadırvanlar ve çeşmeler hakkında yeterince araştırma yapılmamıştır. Bu yapıların tespit edilmesi tarihimize ve sanata ışık tutacaktır..Bu çalışmada Bursa merkezdeki toplam 65 adet şadırvan ve çeşmenin; bulunduğu yer, mimari özellikleri, yapım yılı, korunma durumu ve özellikle çalışmanın başlıca amacını oluşturan süsleme unsurları incelenmiştir. Mihrap görünümlü mermer pano, Stilize bitki motifleri ve geometrik şekil görülen şadırvan ve çeşmeler süsleme unsurlarına ve yüzyıllarına göre gruplandırılıp değerlendirilmiştir. 14. yy-20. yy. arasında süsleme unsurlarından stilize bitki motifleri her yüzyılda görülmüştür. Bitki kaynaklı motiflerin diğerlerinden daha fazla rağbet gördüğü gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Bursa, Şadırvan, Çeşme, Süsleme Unsurları

Water structures made for charity in relation with the islamic belief are very important in Ottoman culture. The abundance of water provided an advantage in the construction of these structures in Bursa. With their architecture and decoration elements; fountains and water tanks with a fountain shed light on that period. These structures are works of art that embellish our cities beyond functionality and make us reach to peak of aesthetic pleasure. However, the ones whose inscriptions and the numbers are definite are fewer. Most of them were removed, relocated, some parts added to another location, and some were rebuilt in accordance with the original. In Bursa, however, there were fountains in almost every mosque. Unfortunately, there has not been enough research about water tanks with a fountain and fountains belonging to the Ottoman period in Bursa. The identification of these structures will shed light on our history and art.In this study, a total of 65 water tanks with a fountain and fountains in the center of Bursa were examined in terms of their places, architectural features, years of construction, protection status and especially the elements of decoration. Marble panel with mihrab appearance, stylized plant motifs and water tanks with a fountain and fountains with geometrical shape were grouped and evaluated according to ornamental elements and centuries. Among 14th-20th century; stylized plant motifs of the ornamental elements have been seen every century. It has been observed that plant-derived motifs are more popular than others.Key Words: Bursa, Water tank with a fountain, Fountain, Decoration elements