T.C. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı arşiv fonlarında ebru kullanımı

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu dünyanın süper gücü konumunda üç kıtaya hakim idi. Sorumlu olduğu toprakların kayıtlarını mükemmel bir şekilde tutmaya özen gösteriyordu. Bu bakımdan arşivcilik Osmanlı' da birinci derecede önemli bir yer arz ediyordu. Osmanlı Arşivlerin de ebru sanatsal boyutunun yanı sıra gerek cilt sanatında gerekse arşiv defterlerinde ölümsüzleştirildi. Çeşitli defterlerde yan kâğıt işlerini sanatsal seviyeye yükselttiği gibi bir kısım defterlerin de dış kabı olarak ebru sanatını günümüze taşımış oldu.Tez çalışmamızda Osmanlı arşiv fonlarında günümüze kadar ulaşan ebruların çeşitliliği ve teknik özellikleri değerlendirilerek o dönem şartlarında sanat eseri olmuş bu güzide eserleri inceledik. Amacımız, bu ebruların çeşitliliğini incelerken hangi tür ebruların hangi tür defterlerde cilt olarak kullanıldığını ortaya çıkarmaktır. Osmanlı Arşivleri'nde yapılan taramalar sonucunda elde edilen bulgular türlerine göre analiz edildi. Renk, desen, üslup ve tarz olarak incelenip kategorize edildi. Yapılan bu çalışma sonucunda doğal toprak boyalarla hazırlanan ebruların özellikle Mühimme defterlerinde kullanıldığı görülmüştür. Kullanılan renkler toprak boya ile hazırlandığı için sarı, mavi, yeşil renkleri ile sınırlıdır. Tez çalışmasının, bu konu üzerinde çalışan araştırmacılara kaynak olabileceği aynı zamanda ilgili literatürdeki boşluğu dolduracağı ümit edilmektedir.Anahtar kelimeler: Osmanlı, Ebru sanatı, Defter, Arşiv

The Ottoman Empire dominated the three continents as the superpower of the world. It was careful to keep records of the lands of which it was in charge. In this respect, archiving had a very important place in the Ottoman Empire.In Ottoman archives paper marbling, as well as its artistic dimension, it was immortalized both in binding art and in the archive records. In various records, binding rise in value to an artistic level with paper marbling. Besides, as a binder of some records, paper marbling reached at the present time.In this thesis, we examined the distinguished works being the pieces of art in Ottoman period by evaluating the variety and technical features of the paper marbling in Ottoman archive funds which have reached the present day. Our aim is to examine the variety of these marbling and to find out what kind of paper marbling was used as a binder for what kind of records. At the end of the scans obtained from the Ottoman archives, findings were analyzed according to their types. They were examined and categorized according to color, pattern, style and style. As a result of this study, it was seen that paper marbling prepared with natural soil paints were used especially in Mühimme (decree) records. The colors used are limited to yellow, blue and green colors because of the fact that they are prepared with soil paint. It is hoped that the study will be a source for the researchers working on this subject and also fill the gap in the relevant literature.Key words: Ottoman, paper marbling, records, archive