Babadağ (Fethiye) çevresinde doğal ortam ve insan ilişkileri

Abstract

Babadağ, Güneybatı Anadolu'da Muğla ilinin Fethiye ve Seydikemer ilçeleri sınırları içerisinde, Fethiye ilçesinin güneydoğusunda, Seydikemer ilçesinin ise güneybatısında yer almaktadır. 1969 m rakımı ile Fethiye'nin en yüksek dağıdır. Yamaç paraşütü için dünyadaki en elverişli alanlardan biri olan Babadağ'ın kuzeyinde Çamköy ve Karaçulha, doğusunda Alaçat, Girmeler ve Güneşli, güneyinde Akdeniz, batısında ise Ölüdeniz ve Kayaköy bulunmaktadır. Babadağ kuzeyinde Mendos (Arı) Dağı, Nohutlu Tepe, Halilbaba Tepe, Yarış Tepe, Pervane Tepe, güneydoğusunda Aksivri Tepe, güneyinde Akovacık Tepe, batısında ise Geymene Dağı, Karumca Dağı, Zeytin Dağı, Küllüsarnıç Tepesi ve Kayaköy Polyesi bulunmaktadır. Babadağ Fethiye'nin en yüksek dağıdır ve KB-GD yönünde uzanmaktadır. Babadağ'ın zirve noktasının Fethiye merkezine uzaklığı yaklaşık 26 km'dir.Babadağ çevresi, çok farklı litolojiler ve karmaşık bir yapı üzerinde gelişmiş, oldukça engebeli dağlık bir alan ve hemen gerisindeki bir ova ünitesinden müteşekkil bir sahadır. Böyle bir alan üzerindeki yapıyı etkileyen şekillendirici etken ve süreçler ile etkileme oranları ve sürelerinin ortak sonucu olarak birbirlerinden az çok farklı morfolojik bölümler oluşturmuştur. Babadağ çevresinde yükselti, bakı, eğim ve drenaj özellikleri farklı doğal ortamların meydana gelmesini sağlamıştır. Babadağ çevresinde yer şekilleri; ulaşımı, yerleşmeyi, nüfusu, tarımı ve diğer tüm sosyal ve iktisadi faaliyetlerin yapısını belirleyen esas faktördür. Fethiye ovası tabanından hemen 2000 m civarına ulaşan yükselti ulaşımı sınırlayan en önemli özelliktir. Bu özellik o kadar belirgindir ki Fethiye'den kuşuçuşu 2-3 km lik mesafede yer alan Babadağ'ına ulaşım ancak 26 km'lik bir yoldan mümkün olmaktadır.Babadağ'ın yüksek ve sarp bir topoğrafyaya sahip olmasından dolayı karayolları gelişememiştir. Ölüdeniz, Kayaköy, Faralya, Asarcık, Gökben, Esenköy, Gemiler, Hisarönü çevresinde kara yolu yoğun olarak kullanılır. Burada yolların düzenli olmasında ve gelişmiş olmasında ana faktör nüfusun fazla olması ve turizm varlığıdır. Faralya, Ölüdeniz, Gemiler, Kayaköy, Asarcık, Domuz Ovası etrafında falezli kıyı tipinin varlığı, Sarp ve yüksek topoğrafya kara yollarının yapımını güçleştirdiği gibi yol yapım masrafların da artmasına neden olmaktadır. Yapılan çok eğimli ve virajlı dar yollar, Babadağ ve yakın çevresindeki yerleşmelere ulaşmayı zorlaştırmaktadır. Yolların eğimli, dar ve virajlı olması ulaşım masraflarına etki etmektedir. Babadağ çevresinde ulaşım masraflı ve zordur. Mevcut yükselti ve eğim şartları yörede yerli halkın arazi şartlarına uygun araçlar almasına neden olmaktadır. (Köylerde eski tip motorsikletler, eski tip altı yüksek nispeten daha sağlam araçlar) ekonomik durumu iyi olan vatandaşlar ise yeni nesil arazi araçlarına sahip olmayı tercih etmektedir.Babadağ-Dokuzgöl arasındaki stabilize yol günümüzde kullanılmayan eski yerleşmelere baktığımızda bunların genellikle yüksek kesimlerdeki antik kentler olduğu görülecektir. Geçmişteki güvenlik sorunları çözüldüğünden insanlar artık buralarda yaşamamaktadırlar. Buna karşılık insanlar günümüzde bu yüksek yerleri kullanmasa da hemen yakınlarındaki polye tabanları gibi depresyonların olduğu düzlüklere inerek buralara yerleşmeye başlamışlardır ve bu düzlüklerde daha çok tahıl tarımı yapılmaktadır. Sidyma Antik Kenti, Ge Mahallesi gibi örnekler bunu göstermektedir. Antik dönemde özellikle insanlar yerleşmek için yamaçları (özellikle güney) tercih ederek hem gün ışığından daha çok faydalanmış, hem denizden gelecek tehlikeleri önceden görmüşlerdir. Bunun yanında ova tabanlarını tarımsal amaçlarla kullanmışlardır. Günümüzde ise bu durum tamamen tersine dönmüştür; öyle ki yamaçlar tamamen terk edilip verimli tarım arazilerinden oluşan ovalara büsbütün yerleşilerek işgal edilmiştir. Fethiye, Kayaköy, Hisarönü ovaları bugün tarım alanları yerine insanların ev yaptığı yerler halindedir.Bu çalışma Muğla ili, Fethiye ve Seydikemer ilçe sınırı içerisinde yer alan Babadağ çevresini kapsamaktadır. Çalışma alanı olan Babadağ çevresinin ülkemizin önemli turizm merkezlerinden birisidir. Henüz tam olarak bozulmamış doğal güzellikleri, ekolojik yapısı ve tarihten gelen kültürel zenginliği, iklim şartları ile turizm sektörü için önemli bir alan olmasının yanında, yer altı zenginlikleri, balıkçılık, tarım gibi ekonomik kaynakları ile de ülke açısından önemli bir alandır.Babadağ, ülkemizin önemli turizm alanlarını içinde barındırmaktadır. Özellikle Ölüdeniz dünyanın en güzel koylarından birisi olup her yıl binlerce yerli ve yabancı turisti ağırlamaktadır. Ölüdeniz kumsalı Türkiye'nin en güzel kumsallarından biridir. Ayrıca Babadağ, dünyanın en önemli yamaç paraşüt pistlerinden birisi olup ünü dünyaca bilinmektedir1969 m yükseltisi olan Babadağ'da genel olarak Akdeniz iklimi etkili olmaktadır. Ancak yükseltisinin etkisi ile sıcaklık farkları Fethiye'ye göre değişiklik göstermektedir.

ABSTRACTBabadağ is located in the Fethiye and Seydikemer districts of Muğla province in southwestern Anatolia. It is insoutheast of Fethiye districts and southwest of Seydikemer district. It is the highest mountain of Fethiye with an altisude of 1969 meters. It is one ofthe most convenient places in the world for paragliding. Babadağ in North of Karaçulha and Karaçulha east of Alaçat, Girmeler and Güneşli South of the Mediterraneam, West of the Ölüdeniz and Kayaköy, is located.In North of Babadağ, there are Mendos mountain, Nohutlu hill, Halilbba hill, Yarıştepe hill and Pervane hill. Babadağ is located in the southeast of Aksivri hill, in the southof Akovacık hill, in the West of Geymene mountain, Kurumca mountain, Zeytin mountain, Küllü sarnıç hill and in the Kayaköy. Babadağ is the highest mountain of the Fethiye. It lies in nortwest – southeast direction. The Babadağ mass is a site of very different lithologies and complex structure, consisting of a rather uneven mountain area and a plain unit just behind it. Morphological sections formed as a result of shaping agents and processes affecting the structure on such an area and as a result of their effects rates and duration. In the vicinity of Babadağ, elevation, view, slope and drainage characteristies have resulted in different natural environments. The landforms around Babadağ are the main factors determining the structure of transportation, settlement, population, agriculture and all other social and economic activities. The high altitude reaching almost 2000 meters from the Fethiye plain is the most important feature that limits transportation. This feature is so evident that the bird's flight from the Fethiye is only 2-3 kilometers away and access to the Babadağ is only possible by a 26 kilometer road.Because of high and steep topography, land transportation has not developed at Babadağ, Ölüdeniz, Faralya, Asarcık, Gökben, Esenköy, Gemiler and around the Hisarönü highway transportation is used extensively. The main factor in the regular and improved roads is the high population and the tourism effect. Faralya, Ölüdeniz, Gemiler, Kayaköy, Asarcık the presence of cliff type coastal cliff around the plains, steep and high topography makes the construction costs increase. Very narrow slopes and bends narrow roads Babadağ and close to the surrounding areas makes it difficult to reach. The sloping, narrow and bends of the roads affect the transportation costs. Transportation around the Babadağ is expensive and difficult. Transportation around the Babadağ is expensive and difficult. Due to current elevation and inclination the people in thr region buy vehicles suitable for land structure (old-style motorcycles in villages, old-type high-powered vehicles). People with a good economıc situation prefer to buy new types of off – road vehicles.The stabilizedroad between Babadağ and Dokuzgöl is not used today. There are ancient settlements used in high sections. People no longer live here.Although people do not use these high places today, they have begun to settle down to the plains where there are depressions like pollen bases near them. More cereals are cultivated in these plains. Examples such as the ancicent city of of Sidyma, Gemiler neighborhood Show this. In ancient times, people preffered to use slopes (especially the southern slopes) to benefit from the sunshine and the dangers that could come from the sea. That period people used the plains for agricultural purposes. Nowdays, this situation is completely reversed. Slopes were abondoned and settled on fertile lands. Nowdays Fethiye, Kayaköy and the Hisarönü plains are the places are where people do their homes instead of agricultural areas.This study covers Babadağ massif which is in the borders of Muğla province, Fethiye and Seydikemer county, and the area around it. Babadağ massif which is the study area is one of the important tourism centers. İt is an important tourism sector along with its untouched natural beauties, ecological structure, historical and cultural richness, cilmate conditions and also it is an important area for the country with its economical resources like under ground treasure, fishery and agriculture.Babadağ massif hosts important touristic areas of our country. Especially Ölüdeniz is one of the most beautiful bays on earth and receives thousands of domestic and foreign visitors every year. Ölüdeniz beach is one of the most beautiful beaches of Turkey. Babadağ is also one of the most important paragliding centers in the world an known worldwide.Generally Mediterranean climate is effective over Babadağ which has 1969 m of altitude. Because of the affect of the altitude temperature differs from Fethiye