Günümüz Kütahya çiniciliğinde kullanılan çini formlarının araştırılması ve kişisel uygulamalar

Abstract

Günümüz çini sanatına bakıldığında; Kütahya 'da başlaması 14. yüzyılda `Milet İşi` olarak adlandırılan kırmızı çamurla başlayarak; İznik ile aynı paralellikte sürmüştür. Beyaz çamur ile üretime geçiş İznik ile aynı dönemde, 16. yüzyılın ilk çeyreğinde başlamış olup; 17.yüzyılın sonuna kadar sürmüştür. Kütahya'daki çini ve seramik üretimlerinin gelişiminin hem sanatsal hem de zanaat olarak anlaşılmasına imkân tanıyan zenginlikte olan eserler aracılığıyla dönemin çini desen ve form çeşitliliği, hamur ve sır kalitesindeki değişim takip edilebiliyor. Yüzyıllardır ayakta kalmayı başarmış bu sanat dalı her dönem farklı yaratıcılık ve üslup tarzı ile günümüzde bile bizlere ışık tutmaktadır.Kütahya'da hala birçok atölye tarafından çini üretimi devam etmektedir. Yapılan araştırmada, günümüz Kütahya'sında çini ve seramik üretim aşamaları incelenmiştir. Osmanlı döneminde ve günümüz Kütahya'sında üretilmiş olan formaların özellikleri incelenmiştir. Kütahya'da çini üretimi süreci boyunca kullanılan formlar, üsluplar, desenler ve dekor teknikleri incelenmiş. Bunların yanında Kütahya'daki atölyelerin kullandıkları teknikler ve teknolojik makineler temin edilerek üretim kapasitesini artıracak yöntemlere çağa uyum sağladıkları görülmekte. Kütahya'da günümüzde üretimini sürdüren atölyelerin üretim tekniklerine bakıldığında, çağın teknik koşullarından (sır, çamur, dekor teknikleri v.b.) yararlanıldığı görülmüştür. Günümüzde popüler olan formları üreten kişi ve işletmelerle görüşülüp isimleri listelenmiştir. Formların birçoğu dekoratif amaçlı üretilirken günümüzde ise üretilen formların işlevselliklerini kullanıma yönelik üretimler yapılarak yeni bir soluk getirilmiştir.Kütahya'da üretimini aktif sürdüren çini ve seramik atölyeleriyle görüşülerek görüşmeler sonucunda değerlendirmelere popüler ürünlerinden örneklere yer verilmiştir. Araştırmamın son bölümde ise; günümüzde çini formlarını yorumlayarak uygulayan sanatçılar ve üretim yapan atölyeler örnekler doğrultusunda incelenmiş görüş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Kelime:Çini ,Seramik , Form , Dekor ,Kütahya

It is known that tiling art in Kütahya started with the ceramics made from red mud, called `Miletus Ware` in the 14th century and developed with Iznik ceramics and tiles. Tile production with white mud started in the first quarter of the 16th century, concurrently with Iznık, and remained until the end of the 17th century. It has managed to remain for centuries, and still inspires today's tile and ceramics production through various styles and creativity in each period. There are many workshops in Kütahya that still continue tile production. This study examined the stages of production of today's Kütahya tiles and ceramics, and the characteristics of the forms which have been created both in today's Kütahya and Ottoman era. The forms, styles, patterns and decorative techniques used throughout tile production in Kütahya were also discussed. When the production techniques of the workshops in Kütahya were examined, it was observed that they are taking advantage of technical conditions of the era (glaze, mud, decor techniques etc.). Interviews were conducted with the tile artists and workshops that produced the most popular forms and they were listed. Forms have been produced for decorative purposes, however, the importance of their functionality is gradually increasing. The most widely produced forms were included in the study as a result of the interviews with the artists and workshops in Kütahya. The information collected in accordance with the examples of the artists and workshops interpreting traditional tile forms were also compiled and discussed. Keywords: Tile, Ceramics, Forms, Decor, Kütahya