Duygusal zekânın tüketici etik davranışı üzerindeki rolüne ilişkin bir araştırma

Abstract

Bireysel ve toplumsal farkındalığa ve duyguların ifadesine olanak tanıyan duygusal zeka, yaşamın bir çok alanında büyük önem arz etmektedir. Tüketici değerlendirmelerinde ve tercih aşamalarında aktif rol oynayan duygusal zeka, etik olgusuyla paralel hareket etmektedir ve ulaştığı sonuçlar etik kurallara dayalıdır.Yaşanılan toplumda tüketici perspektifinden bakıldığında da duygusal zeka, tüketicilerin karar alma davranışı geliştirmesinde ve karar alırken etik kuralları göz önünde bulundurmasında aktif rol oynamaktadır. Tüketicilerin alternatif değerlendirme ve seçim yapması hem kendisi hem de diğer bireyleri etkileyecek kararlar alırken duygusal zekasını kullanmasına ve etik kurallara dayalı davranışlarda bulunmasına bağlıdır.Çalışmada duygu ve zeka kavramı kapsamında duygusal zeka ele alınırken, etik ve tüketici etiği kavramları ile birlikte değerlendirilmeye çalışılmıştır. Uygulama kısmında ise duygusal zekanın tüketici etik davranışı üzerindeki etkileri konusunda anket yöntemi ile elde edilen veriler analiz edilerek çalışmaya eklenmiştir.Araştırmaya Ankara'da ilinde ikamet eden ve farklı sektörlerde faaliyet gösteren, 18 yaş üzeri toplam 400 katılımcı dahil edilmiştir. Katılımcılara Ocak- Mart 2019 tarihleri arasında bir anket çalışması uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan anketin ilk bölümü, duygusal zeka düzeyini belirleyen toplam 35 sorudan oluşmaktadır. İkinci bölümde tüketicilerin etik davranışını belirleyen toplam 21 soru yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise toplam 6 soruluk demografik bilgiler bulunmaktadır.Katılımcıların duygusal zeka ve tüketici etik davranışı ile ilgili yargılara katılım düzeyleri 5'li likert ölçeği (5=Tamamen katılıyorum, 1=Kesinlikle katılmıyorum) ile ölçülmüştür. Verilerin analizi için SPSS 22 paket istatistik programı ve doğrulayıcı faktör analizi için AMOS 23 programından yararlanılmıştır.Çalışmanın uygulama kısmında elde edilen bulgulara bakıldığında, duygusal zeka boyutları ile tüketici etik davranışları arasında anlamlı bir ilişkinin var olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçtan hareketle duygusal zekanın etik değerler kapsamında tüketici davranışı üzerinde etkiye sahip olduğu söylenebilir. Yapılmış olan çalışmada insanı diğer canlılardan ayıran temel özelliklerinden olan duyguların, zeka ile birleşerek çok daha fonksiyonel hale geldiği ve tüketimde etik yaklaşım yapısı üzerinde olumlu katkı sağladığı gözlemlenmiştir.Anahtar kelimeler: duygusal zeka, tüketici etiği, tüketici davranışı

Emotional intelligence, which allows individual and social awareness and expression of emotions, has a great importance in many areas of life. Emotional intelligence playing an active role in consumer evaluations and preferences acts in parallel with ethical phenomenon and its conclusions are based on ethical rules.In terms of consumers in the society lived, emotional intelligence plays an active role in developing decision-making behaviors of consumers and taking ethical rules into consideration when making decisions. Alternative evaluation and selection of consumers depends on the use of emotional intelligence and acting based on ethical rules when making decisions affecting both himself and other individuals.While this emotional intelligence was discussed within the concept of emotion and intelligence in the study, it was tried to evaluate concepts of ethics and consumer ethics together. In the application part, the data obtained by survey method about effects of emotional intelligence on consumer ethical behavior were added to the study by analyzing.A total of 400 participants over the age of 18, who live in Ankara and work in different sectors were included in the study. A survey was applied to participants between January and March 2019. The first part of the survey used in the study consisted of 35 questions determining the level of emotional intelligence. In the second part, there were 21 questions determining the ethical behavior of consumers. In the third part, there was demographic information with a total of 6 questions.Participation levels of participants in judgments related to emotional intelligence and consumer ethical behavior were measured with a 5-point Likert scale (5 = fully agree, 1 = strongly disagree). SPSS 22 package statistics program was used for data analysis and AMOS 23 program was used for confirmatory factor analysis.When the findings obtained in the application part of the study are examined, it is concluded that there is a significant relationship between emotional intelligence dimensions and consumer ethical behaviors. Based on this result, it can be said that emotional intelligence has an impact on consumer behavior within ethical values. In this study, it has been observed that emotions, one of the basic characteristics that distinguish human beings from other creatures, become more functional by combining intelligence and make a positive contribution on the ethical approach structure in consumption.Keywords: emotional intelligence, consumer ethics, consumer behavior